ભારતના પૂર્વ વડાપ્રધાન મનમોહન સિંહના આજે અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યા હતા. મનમોહન સિંહના લગ્ન વર્ષ 1958માં ગુરશરણ કૌર સાથે થયા હતા. તેમને ત્રણ દીકરીઓ છે. તેમના નામ ઉપિન્દર સિંહ, દમન સિંહ અને અમૃત સિંહ છે. મનમોહન સિંહની ત્રણેય દીકરીઓએ રાજનીતિ સિવાય પોતાનો રસ્તો પસંદ કર્યો અને ઘણી ઊંચાઈઓ હાંસલ કરી. જ્યારે મોટી પુત્રી ઉપિંદર સિંહ ઇતિહાસના પ્રખ્યાત પ્રોફેસર છે, બીજી પુત્રી અમૃત સિંહે કાયદાનો માર્ગ પસંદ કર્યો અને ત્રીજી પુત્રી દમન સિંહ વ્યવસાયે લેખક છે.
મોટી પુત્રી ઉપેન્દ્ર
મનમોહન સિંહની મોટી પુત્રી ઉપિંદર અશોકા યુનિવર્સિટીમાં ફેકલ્ટી ડીન છે. તેણીએ લેખક વિજય ટંખા સાથે લગ્ન કર્યા છે. ઉપિન્દરે અનેક પુસ્તકો પણ લખ્યા છે અને તેને 2009માં સામાજિક વિજ્ઞાનમાં ઈન્ફોસિસ પ્રાઈઝ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. તેમણે સેન્ટ સ્ટીફન્સ કોલેજ, દિલ્હી અને મેકગિલ યુનિવર્સિટી, મોન્ટ્રીયલમાંથી ડિગ્રીઓ પ્રાપ્ત કરી. ઉપિન્દરે પ્રાચીન ભારતીય ઇતિહાસ પર મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કર્યું છે. ઉપિન્દરને કેમ્બ્રિજ અને હાર્વર્ડ જેવી સંસ્થાઓમાંથી ફેલોશિપ પણ મળી છે. જ્યારે સંજય બારુએ ‘એક્સિડેન્ટલ પ્રાઇમ મિનિસ્ટર’ પુસ્તક લખ્યું ત્યારે ઉપિન્દર સિંહે તેની આકરી ટીકા કરી હતી.
અમૃત સિંહ
અમૃત સિંહ મનમોહન સિંહની બીજી દીકરી છે. તે એક જાણીતા માનવાધિકાર વકીલ અને સ્ટેનફોર્ડ યુનિવર્સિટીમાં કાયદાના પ્રોફેસર છે. તેમણે વિશ્વભરમાં માનવાધિકારના અનેક મુદ્દાઓ પર કામ કર્યું છે. અમૃતના ફેકલ્ટી બાયો અનુસાર, તે હાલમાં સ્ટેનફોર્ડ લો સ્કૂલમાં કાયદાની પ્રેક્ટિસના પ્રોફેસર છે. અમૃતે કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવી. ઓક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીમાંથી ફિલોસોફીમાં અનુસ્નાતક થયા. પછી યેલ લો સ્કૂલમાંથી કાયદાની ડિગ્રી મેળવી.
દમણ સિંહ
મનમોહન સિંહની ત્રીજી પુત્રી દમન સિંહ એક વ્યાવસાયિક લેખિકા છે. ધ લાસ્ટ ફ્રન્ટીયર ઉપરાંત, તેમણે સ્ટ્રિક્ટલી પર્સનલ: મનમોહન અને ગુરશરણ નામના તેમના માતા-પિતાની જીવનચરિત્ર લખી છે. આ પુસ્તકમાં પિતાની અંગત વાતો છે, જે મનમોહન સિંહના પાત્ર વિશે ઊંડી સમજ આપે છે. દમન સિંહના લગ્ન IPAS ઓફિસર અશોક પટનાયક સાથે થયા છે. તેમણે સેન્ટ સ્ટીફન્સ કોલેજ, દિલ્હીમાંથી ગણિતનો અભ્યાસ કર્યો અને 1984માં સ્નાતક થયા. દમન સિંહે IPS ઓફિસર અશોક પટનાયક સાથે લગ્ન કર્યા છે.
