કોંગ્રેસના સાંસદ અને લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીનો વિવાદાસ્પદ નિવેદનો આપવાનો ઇતિહાસ રહ્યો છે, જે ઘણીવાર રાજકારણ અને શાસન પ્રત્યેની તેમની સમજણ પર પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. છેલ્લા બે દાયકામાં તેમની ઘણી ટિપ્પણીઓને મૂર્ખતાપૂર્ણ ગણાવીને ફગાવી દેવામાં આવી છે, પરંતુ “ભારતીય રાજ્ય સામે લડવા” વિશેના તેમના તાજેતરના નિવેદને તેમને શંકાના ઊંડા દટાણમાં ધકેલી દીધા છે.
બુધવારે ગાંધીએ જાહેર કર્યું, “અમે ભાજપ, આરએસએસ અને ભારતીય રાજ્ય સામે લડી રહ્યા છીએ.” તેમણે વધુમાં ભાર મૂક્યો કે આ કોઈ રાજકીય સંઘર્ષ નથી, જેનાથી તેમની પ્રેરણા અને વૈચારિક સ્થિતિ અંગે ચિંતાઓ ઉભી થઈ. રાહુલ ગાંધીના શબ્દોની પસંદગી માઓવાદી વાણીકથાને અનુરૂપ છે, જે તેમના ગણતરીપૂર્વકના અભિગમ માટે જોખમી છે.
બંધારણીય પદ સંભાળનાર વ્યક્તિ તરીકે આ નિવેદન રાષ્ટ્રની અખંડિતતા પ્રત્યે ગંભીર અવગણના દર્શાવે છે. આ કોઈ રેન્ડમ ટિપ્પણી નથી; આ એક સારી રીતે વિચારેલી રણનીતિ લાગે છે. આવી ટિપ્પણીઓને અજ્ઞાન કહીને ફગાવી દેવાના દિવસો હવે પૂરા થઈ ગયા છે. આ પહેલી વાર નથી જ્યારે ગાંધીએ ભારતની એકતા પર સવાલ ઉઠાવ્યા હોય. તેમણે જાહેરમાં કહ્યું છે કે “ભારત એક રાષ્ટ્ર નથી” પરંતુ ફક્ત “રાજ્યોનો સંઘ” છે.
બંધારણને પડકાર ફેંકે છે રાહુલ ગાંધી
ભારતીય બંધારણના અનુચ્છેદ 12માં ભારતીય રાજ્યને સંસદ, રાજ્ય વિધાનસભાઓ અને સ્થાનિક સંસ્થાઓ સહિત તમામ કાયદાકીય અને કારોબારી અંગોનો સમાવેશ થાય છે. ભારતીય રાજ્ય સામે યુદ્ધ જાહેર કરીને ગાંધી લોકસભાથી લઈને સુપ્રીમ કોર્ટ સુધીના દરેક બંધારણીય સંસ્થાને પડકાર ફેંકે છે અને દરેક સ્તરે લોકશાહી સંસ્થાઓને નબળી પાડે છે.
તેમના શબ્દોથી લાગ્યો આઘાત
આ પહેલી વાર નથી જ્યારે રાહુલ ગાંધીના કાર્યો અને શબ્દોથી લોકોને આઘાત લાગ્યો હોય. યુપીએ શાસન દરમિયાન કેબિનેટના ઠરાવને જાહેરમાં ફાડી નાખવા અને સંવેદનશીલ સમયગાળા દરમિયાન ચીની અધિકારીઓ સાથેની મુલાકાતો સહિત વિદેશી સંસ્થાઓ સાથેના વિવાદાસ્પદ સંબંધોએ તેમના ઇરાદાઓ અંગે શંકાઓને વધુ ઘેરી બનાવી છે.
તેમની રાષ્ટ્રિય હિતો પ્રત્યે તેમની પ્રતિબદ્ધતા કેટલી?
સીઆઈએ સાથે જોડાયેલા કાર્યકરો સાથે જોડાણ કરવાથી લઈને સોમાલી-અમેરિકન રાજકારણી ઇલ્હાન ઓમર જેવા ભારત વિરોધી અવાજોને મળવા સુધી ગાંધીના કાર્યો ભારતની સાર્વભૌમત્વ પર પ્રશ્ન ઉઠાવતી સંસ્થાઓ સાથે જોડાણ કરવાની એક પેટર્ન દર્શાવે છે. આ વાતચીતો ભારતના રાષ્ટ્રીય હિતો પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતા અંગે વધુ શંકાઓ ઉભી કરે છે.
રાષ્ટ્રવિરોધી તત્વોને પ્રોત્સાહિત કરતુ નિવેદન
રાહુલ ગાંધીની ટિપ્પણીઓ માત્ર ભારતની વૈશ્વિક છબીને નુકસાન પહોંચાડે છે એટલું જ નહીં પરંતુ તેના ધર્મનિરપેક્ષ અને લોકશાહી માળખા માટે પણ સીધો પડકાર ઉભો કરે છે. તેમના વક્તવ્યથી સમુદાયોને અલગ પાડવાનું, વિભાજન બનાવવાનું અને રાષ્ટ્રવિરોધી તત્વોને પ્રોત્સાહન આપવાનું જોખમ રહેલું છે.
નિવેદન તેમના વારસાને કલંકિત કરે છે
ભારતીય રાજ્ય સામે લડાઈનું એલાન કર્યા પછી, રાહુલ ગાંધીએ રાષ્ટ્ર સમક્ષ સ્પષ્ટતા કરવી જોઈએ. એવા દેશ પ્રત્યે આ દુશ્મનાવટનું કારણ શું છે જેણે તેમના પરિવારને તેના સર્વોચ્ચ હોદ્દાઓ પર સન્માનિત કર્યા છે? એવા સમયે જ્યારે ભારતને એકતા અને નેતૃત્વની જરૂર છે, તેમના નિવેદનો વિભાજન અને અવિશ્વાસના બીજ વાવે છે, જે તેમના જૂના પક્ષના વારસાને કલંકિત કરે છે.
