મધ્યપ્રદેશની પહેલી અને દેશની બીજી ‘ફ્રૂટ વેજીટેબલ લેબ’ બનવા જઈ રહી છે. આ જંતુનાશક અવશેષ પ્રયોગશાળા ગ્વાલિયરની રાજમાતા વિજયરાજે કૃષિ યુનિવર્સિટી હેઠળ ખંડવા કૃષિ યુનિવર્સિટી ખાતે સ્થાપિત કરવામાં આવશે, જ્યાં ફળો અને શાકભાજીમાં જંતુનાશકોના ઉપયોગનું સ્તર ચકાસવામાં આવશે. આ દ્વારા વૈજ્ઞાનિકો ભવિષ્યની યોજનાઓ પણ તૈયાર કરશે. રાજ્ય સરકારે આ લેબ માટે 2 કરોડ 76 લાખ રૂપિયાની બજેટ જોગવાઈ કરી છે.
દેશ અને રાજ્યમાં વિસ્તારની સાથે શાકભાજી અને ફળોનું ઉત્પાદન પણ વધ્યું છે. આ પાછળનું મુખ્ય કારણ ફળો અને શાકભાજીમાં જંતુનાશકોનો વધુ પડતો ઉપયોગ છે. ખેડૂતોને વધુ ઉત્પાદનનો ફાયદો થઈ રહ્યો છે, પરંતુ જંતુનાશકોના વધુ પડતા ઉપયોગથી કેન્સર જેવા ગંભીર રોગો પણ થઈ રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, ફળ અને શાકભાજીના ઉત્પાદનમાં જંતુનાશકોના વધતા સ્તરનું મૂલ્યાંકન કરવા તેમજ તેનાથી થતા નુકસાનને ઓળખવા માટે ફળ શાકભાજી જંતુનાશક અવશેષ પ્રયોગશાળાનું નિર્માણ શરૂ થયું છે.
પ્રયોગશાળા કેટલા ખર્ચે બનાવવામાં આવશે?
રાજ્યની પ્રથમ અને દેશની બીજી અત્યાધુનિક પ્રયોગશાળા આશરે 3 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે બનાવવામાં આવશે. હાલમાં આ લેબ ફક્ત ગુજરાતની આણંદ કૃષિ યુનિવર્સિટીમાં જ છે. આ લેબમાં 5 નિષ્ણાતો કામ કરશે, પરંતુ શરૂઆતના તબક્કામાં 2 નિષ્ણાત વૈજ્ઞાનિકોની નિમણૂક કરવામાં આવી છે અને ભવિષ્યમાં વધુ 3 વૈજ્ઞાનિકોની નિમણૂક કરવામાં આવશે. સૌ પ્રથમ, શાકભાજી બજારોમાંથી નમૂના લેવામાં આવશે અને તેના પર સંશોધન અને પરીક્ષણ કરવામાં આવશે.
વિદ્યાર્થીઓ સંશોધન અને અભ્યાસ કરી શકશે
યુનિવર્સિટી સાથે જોડાયેલા કોઈપણ કેમ્પસ અને કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ આ લેબમાંથી સંશોધન અને અભ્યાસ કરી શકે છે. આમાં ખાસ કરીને ક્લોરિનેટેડ હાઇડ્રોકાર્બન અને ઓર્ગેનિક ફોસ્ફેટ્સ હોય છે, જેની સીધી અસર કિડની અને લીવર પર પડે છે. મધ્યપ્રદેશ સરકાર દ્વારા લેબ માટે 2 કરોડ 76 લાખ રૂપિયાની બજેટ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.
