સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદમાં કાયમી સભ્યપદના મુદ્દા પર ભારતે ફરી એકવાર અવાજ ઉઠાવ્યો છે. ભારતે ચીનનું નામ લીધા વિના તેને યોગ્ય જવાબ આપ્યો છે. આનું કારણ સ્પષ્ટ છે કે ચીન હંમેશા ભારતના કાયમી સભ્યપદના માર્ગમાં અવરોધો ઉભા કરતું રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, ચીનની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC) ની બેઠકમાં ભારતે કહ્યું કે UNSC ના કાયમી સભ્યોની સંખ્યા વધારવાનો વિરોધ કરી રહેલા દેશો યથાસ્થિતિ વ્યવસ્થાના સમર્થક છે, જેમની વિચારસરણી સંકુચિત છે અને અભિગમ બિન-પ્રગતિશીલ છે.
સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં ભારતના કાયમી પ્રતિનિધિ પર્વતાનેની હરીશે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ વલણ “હવે સ્વીકારી શકાય નહીં.” “‘ગ્લોબલ સાઉથ’ સાથે અન્યાયી વર્તન ચાલુ રહી શકે નહીં,” તેમણે કહ્યું. ભારત અને વિશ્વના અન્ય ભાગોના મુખ્ય દેશો સંયુક્ત રાષ્ટ્રના સંગઠનોમાં પૂરતા પ્રમાણમાં પ્રતિનિધિત્વ મેળવવા માટે હકદાર છે. જ્યાં સુધી સુરક્ષા પરિષદનો સવાલ છે, આનો અર્થ કાયમી શ્રેણીનું સભ્યપદ છે. ‘ગ્લોબલ સાઉથ’ શબ્દ સામાન્ય રીતે ઓછા આર્થિક રીતે વિકસિત દેશો માટે વપરાય છે.
જે લોકો કાયમી સભ્યપદનો વિરોધ કરે છે તેઓ સંકુચિત માનસિકતા ધરાવે છે.
૧૫ સભ્યોની સુરક્ષા પરિષદમાં “બહુપક્ષીયવાદની પ્રેક્ટિસ અને વૈશ્વિક શાસનમાં સુધારા” વિષય પર ખુલ્લી ચર્ચા દરમિયાન બોલતા, હરીશે કહ્યું કે યુએનએસસીમાં સુધારા માટે ત્રણ મૂળભૂત સિદ્ધાંતો આવશ્યક છે, જેમાં કાયમી અને બિન-કાયમી બંને શ્રેણીઓમાં સભ્યોની સંખ્યામાં વધારો, ‘ટેક્સ્ટ’ આધારિત વાટાઘાટો શરૂ કરવી અને મહત્વાકાંક્ષી સમયમર્યાદામાં નક્કર પરિણામો પ્રાપ્ત કરવાનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે કહ્યું, “જે લોકો કાયમી શ્રેણીના વિસ્તરણનો વિરોધ કરી રહ્યા છે તેઓ સંકુચિત માનસિકતા ધરાવતા યથાસ્થિતિવાદી છે. તેમનો દૃષ્ટિકોણ સ્પષ્ટપણે બિન-પ્રગતિશીલ છે. આ હવે સ્વીકારી શકાય નહીં.
પીએમ મોદીએ યુએનને પણ આડે હાથ લીધા છે.
પીએમ મોદીએ સ્થાયી સભ્યપદના મુદ્દા પર UNSC ને ઘણી વખત ઠપકો આપ્યો છે. હરીશે ગયા વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં યોજાયેલી “ભવિષ્યની સમિટ”માં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની ટિપ્પણીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે “સુધારા એ સુસંગતતાની ચાવી છે.” “યુએનના મુખ્ય સંગઠનો અને માળખા ઇતિહાસના એક અલગ સમયગાળાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે અને ભારત સુધારાની જરૂરિયાતને પ્રકાશિત કરવામાં સતત, સ્પષ્ટ અને અગ્રણી અવાજ રહ્યો છે,” તેમણે કહ્યું. હરીશે કહ્યું, “આપણી દુનિયા બદલાઈ ગઈ છે અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રને સમય સાથે બદલાવાની જરૂર છે. તે ૧૯૪૫ના બદલે વર્તમાન વૈશ્વિક વ્યવસ્થાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
ભારત UNSC માં સુધારાનું સ્પષ્ટ સમર્થક છે.
ભારત સુરક્ષા પરિષદના સુધારાનું સ્પષ્ટ સમર્થક રહ્યું છે. તેણે યુએન બોડીના કાયમી અને અસ્થાયી બંને શ્રેણીઓના વિસ્તરણ માટે લોબિંગ કર્યું છે. ભારત કહે છે કે ૧૯૪૫માં સ્થપાયેલી ૧૫ સભ્યોની પરિષદ ૨૧મી સદીમાં હેતુ માટે યોગ્ય નથી અને તે સમકાલીન ભૂ-રાજકીય વાસ્તવિકતાઓને પ્રતિબિંબિત કરતી નથી. તેણે આગ્રહ કર્યો છે કે તે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદમાં કાયમી સભ્યપદ મેળવવાને પાત્ર છે. ભારત છેલ્લે 2021-22 માં અસ્થાયી સભ્ય તરીકે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદનો ભાગ હતો.
