છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓમાં, ભારતમાં કામના કલાકો અંગે ભારે ચર્ચા ચાલી રહી છે. કેટલાક કહે છે કે વિકસિત રાષ્ટ્રનો દરજ્જો મેળવવા માટે, કર્મચારીઓએ દર અઠવાડિયે 70 કલાક સુધી કામ કરવું જોઈએ, જ્યારે અન્ય લોકો કહે છે કે દર અઠવાડિયે ઓછામાં ઓછા 90 કલાક કામ કરવું જોઈએ. આ દરમિયાન, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના એક અધિકારીએ ભારતમાં કામ કરતા લોકો અંગે મોટો ખુલાસો કર્યો છે.
પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની આર્થિક સલાહકાર પરિષદના સભ્ય ડૉ. શમિકા રવિ દ્વારા એક સંશોધન પત્ર બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો, જેમાં કયા રાજ્યના લોકો સૌથી વધુ કામ કરે છે અને કયા રાજ્યના લોકો સૌથી ઓછું કામ કરે છે તેની માહિતી બહાર આવી હતી. ડૉ. શમિકા રવિએ તેમના વિશ્લેષણનું શીર્ષક “ભારતમાં રોજગાર-સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ પર વિતાવેલો સમય” રાખ્યું. આ સંશોધન 2019 માં આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલય (MoSPI) દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાયેલા ડેટા પર આધારિત છે.
સરકારી કર્મચારીઓ ખાનગી કર્મચારીઓ કરતાં ઓછું કામ કરે છે
ડેટા દર્શાવે છે કે ભારતીયો પહેલાથી જ પગારદાર કામમાં દરરોજ સરેરાશ 422 મિનિટ (લગભગ 42 કલાક પ્રતિ સપ્તાહ) વિતાવે છે. શહેરી વિસ્તારોમાં કામદારો દરરોજ સરેરાશ 469 મિનિટ (7.8 કલાક) કામ કરે છે, જ્યારે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં કામદારો સરેરાશ 399 મિનિટ (6.65 કલાક) કામ કરે છે. સરકારી કર્મચારીઓ ખાનગી કંપનીના કર્મચારીઓ કરતાં દરરોજ 45 મિનિટ ઓછું કામ કરે છે. જ્યારે શહેરી સરકારી કર્મચારીઓ તેમના ગ્રામીણ સમકક્ષો કરતાં દરરોજ એક કલાક વધુ કામ કરે છે.
How much do Indians work? I analyze the Time-Use data & find interesting facts:
1) Indians work similar hours to other emerging economies & significantly more than developed countries.
2) Urban Indians in regular jobs at private/public Ltd companies work most number of hours.
3)… pic.twitter.com/TfFwUgrwPE
— Prof. Shamika Ravi (@ShamikaRavi) January 24, 2025
ગોવાના લોકો ઓછા કલાક કામ કરે છે
ડૉ. શમિકા રવિના સંશોધન મુજબ, દમણ અને દીવ અને દાદરા અને નગર હવેલી જેવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં દરરોજ 600 મિનિટથી વધુ કામ થાય છે જ્યારે ગોવા અને ઉત્તર-પૂર્વીય રાજ્યોમાં સરેરાશ 360 મિનિટથી ઓછું કામ થાય છે. રાજધાની દિલ્હીમાં દરરોજ માત્ર 8.3 કલાક અને ગોવામાં માત્ર 5.5 કલાક કામ થાય છે.
શહેરી મહિલાઓ પુરુષો કરતાં દરરોજ બે કલાક ઓછું કામ કરે છે, જ્યારે ગ્રામીણ મહિલાઓ તેમના પુરુષ સમકક્ષો કરતાં 1.8 કલાક પાછળ રહે છે. ડેટા એ પણ દર્શાવે છે કે ગુજરાતમાં વસ્તીનું પ્રમાણ સૌથી વધુ છે – 7.21% – અઠવાડિયામાં 70 કલાકથી વધુ કામ કરે છે, જ્યારે બિહારમાં આ પ્રમાણ ફક્ત 1.05% છે.
