National News : તિબેટના આધ્યાત્મિક નેતા દલાઈ લામા સાથે અમેરિકન પ્રતિનિધિમંડળની મુલાકાતને લઈને ચીન નારાજ છે. દલાઈ લામા સાથે અમેરિકન સાંસદોની મુલાકાતથી ચીન નારાજ છે. આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ છે જ્યારે ચીન અને અમેરિકા પોતાના સંબંધો સુધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
આવો જાણીએ દલાઈ લામા સાથે અમેરિકન સાંસદોની મુલાકાત વિશે.
અમેરિકા અને ભારતના સંબંધોમાં ચીન કેમ મહત્વનું છે? અમેરિકી પ્રતિનિધિમંડળ ભારતમાં શા માટે છે અમેરિકી ધારાશાસ્ત્રીઓનું સાત સભ્યોનું પ્રતિનિધિમંડળ દલાઈ લામાને મળવા માટે ભારતમાં છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ લાંબા સમયથી આગ્રહ કરે છે કે તિબેટના લોકોને તેમના ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક રિવાજોનું પાલન કરવાનો અધિકાર છે. તેઓ લાંબા સમયથી આ અધિકારોનું સમર્થન કરી રહ્યા છે. અમેરિકા પણ ચીન પર તિબેટમાં માનવાધિકાર ઉલ્લંઘનનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે.
યુએસ હાઉસ ઓફ રિપ્રેઝન્ટેટિવ્સે આ મહિને એક બિલ પાસ કર્યું છે. બિલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચીન પર તિબેટના નેતાઓ સાથે વાટાઘાટો માટે દબાણ કરવું જોઈએ. આ બિલમાં ચીન સાથે કરાર કરવા અને તિબેટીયન લોકોની ઐતિહાસિક, સાંસ્કૃતિક, ધાર્મિક અને ભાષાકીય ઓળખનું રક્ષણ કરવાની માંગ કરવામાં આવી છે. અમેરિકી પ્રતિનિધિમંડળે નિર્વાસિત ભારતીય તિબેટ સરકારના અધિકારીઓને પણ મળ્યા છે.
કોણ છે દલાઈ લામા?
દલાઈ લામાનો જન્મ 1935માં થયો હતો. જન્મ સમયે તેનું નામ લામો ધોન્ડુપ રાખવામાં આવ્યું હતું. બે વર્ષની ઉંમરે, લામો ધોન્ડુપને 13મા દલાઈ લામાના પુનર્જન્મ તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા. તિબેટની રાજધાની લ્હાસામાં 1940માં 14મા દલાઈ લામા તરીકે તેમનો તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો હતો. ચીને 1950માં તિબેટ પર આક્રમણ કર્યું અને ચીનના શાસન સામે નિષ્ફળ ક્રાંતિ બાદ દલાઈ લામા 1959માં તિબેટથી ભાગીને ભારતમાં આવ્યા. ત્યારથી તે ભારતની ધર્મશાળામાં દેશનિકાલમાં રહે છે. 1989માં દલાઈ લામાને નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.
અમેરિકન પ્રતિનિધિમંડળની મુલાકાત શા માટે મહત્વની છે?
દલાઈ લામા સાથે અમેરિકન સાંસદોની મુલાકાતથી ચીન નારાજ છે. આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ છે જ્યારે ચીન અને અમેરિકા પોતાના સંબંધો સુધારવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. 2020માં લદ્દાખના ગલવાનમાં ચીન અને ભારતની સેનાઓ વચ્ચે હિંસક અથડામણ બાદ ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોમાં તણાવ છે અને સરહદ પર મડાગાંઠ હજુ પણ યથાવત છે. તિબેટ વિવાદનો ઉકેલ શોધવા માટે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન ટૂંક સમયમાં રિઝોલ્વ તિબેટ એક્ટ પર હસ્તાક્ષર કરી શકે છે. જોકે, અમેરિકા તિબેટ સ્વાયત્ત ક્ષેત્રને ચીનનો ભાગ માને છે.
ચીનનો શું વાંધો છે?
ચીન દલાઈ લામા પર અલગતાવાદી ગતિવિધિઓનો આરોપ લગાવે છે. બીજી તરફ દલાઈ લામાનું કહેવું છે કે તેઓ તિબેટ માટે વાસ્તવિક સ્વાયત્તતા ઈચ્છે છે. ચીને હંમેશા વિદેશી નેતાઓ સાથે દલાઈ લામાની મુલાકાતો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો છે. જો કે, દલાઈ લામા અમેરિકી પ્રમુખો સહિત અન્ય વિદેશી નેતાઓને મળી રહ્યા છે.
તિબેટને લગતો સૌથી વિવાદાસ્પદ મુદ્દો દલાઈ લામાના ઉત્તરાધિકારીની નિમણૂકનો છે. ચીનનું કહેવું છે કે ઉત્તરાધિકારી નક્કી કરવાનો તેને અધિકાર છે, પરંતુ દલાઈ લામાનું કહેવું છે કે માત્ર તિબેટના લોકો જ તેનો ઉત્તરાધિકારી નક્કી કરી શકે છે અને તેનો ઉત્તરાધિકારી ભારતનો પણ હોઈ શકે છે.
