ભારતીય જેલોમાં જાતિ ભેદભાવને રોકવા માટે ગૃહ મંત્રાલયે જેલ મેન્યુઅલ એક્ટમાં ફેરફાર કર્યા છે. ગૃહ મંત્રાલયે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની જેલોમાં જાતિ-આધારિત ભેદભાવને દૂર કરવા અને ‘હેબિચ્યુઅલ ઓફેન્ડર’ની હાલની વ્યાખ્યા બદલવા માટે મોડલ જેલ મેન્યુઅલ, 2016 અને મોડલ જેલ અને સુધારાત્મક સેવા અધિનિયમ, 2023માં સુધારો કર્યો છે. ગૃહ મંત્રાલયે રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને તમામ સૂચનાઓનું કડક પાલન સુનિશ્ચિત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટે 3 ઓક્ટોબર, 2024ના રોજ આપેલા પોતાના નિર્ણયમાં જેલ મેન્યુઅલમાં ફેરફાર કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
જાતિ આધારિત ભેદભાવ બંધ કરવાનો આદેશ
તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના મુખ્ય સચિવોને મોકલવામાં આવેલા પત્રમાં ગૃહ મંત્રાલયે કહ્યું છે કે જેલ સત્તાવાળાઓએ કડકપણે ખાતરી કરવી જોઈએ કે જાતિના આધારે કેદીઓ સાથે કોઈ ભેદભાવ, વર્ગીકરણ, અલગતા ન હોય. એ પણ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે કે જેલોમાં કોઈપણ ફરજ અથવા કામની ફાળવણીમાં કેદીઓ સાથે તેમની જાતિના આધારે કોઈ ભેદભાવ ન થાય. જેલો અને સુધારાત્મક સંસ્થાઓમાં જાતિ-આધારિત ભેદભાવને પ્રતિબંધિત કરતી કલમ 55(A) ના સ્વરૂપમાં મોડેલ જેલ અને સુધારણા સેવાઓ અધિનિયમ, 2023 ના વિવિધ વિભાગમાં પણ કેટલાક ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે.
ICMR નેશનલ એસેન્શિયલ ડાયગ્નોસ્ટિક્સ લિસ્ટમાં સુધારાની દરખાસ્ત કરે છે
ICMR એ નેશનલ એસેન્શિયલ ડાયગ્નોસ્ટિક્સ લિસ્ટ (NEDL) માં સુધારાની દરખાસ્ત કરી છે, જે દેશમાં આરોગ્ય સુવિધાઓના વિવિધ સ્તરો પર ઉપલબ્ધ હોવાના પરીક્ષણોની ન્યૂનતમ સંખ્યાને સ્પષ્ટ કરે છે. સુધારેલા ડ્રાફ્ટ મુજબ, ડાયાબિટીસ, મેલેરિયા, ટીબી, એચઆઈવી અને સિફિલિસ સહિત નવ પ્રકારના પરીક્ષણો ગ્રામ્ય સ્તરના આરોગ્ય કેન્દ્રો પર કરાવવા જોઈએ. ગ્રામ્ય કક્ષાના આરોગ્ય કેન્દ્રો પર ઉપલબ્ધ નવ નિદાન ઉપરાંત, આયુષ્માન આરોગ્ય મંદિરોમાં હેપેટાઇટિસ બી પરીક્ષણોની સુવિધા પણ ઉપલબ્ધ હોવી જોઈએ.
નવી માર્ગદર્શિકામાં, એક્સ-રે અને ECG સુવિધાઓ સિવાય, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં ડેન્ગ્યુ અને જાપાનીઝ એન્સેફાલીટીસ અને અન્ય સામાન્ય રોગોના પરીક્ષણ માટે પણ સુવિધાઓ હોવી જોઈએ. સાથે જ જિલ્લા કક્ષાની હોસ્પિટલોમાં સીટી સ્કેન, એમઆરઆઈ, મેમોગ્રાફી અને ઈકો કાર્ડિયોગ્રાફીની સુવિધા હોવી જોઈએ. ICMRએ વર્ષ 2019માં પ્રથમ NEDL બહાર પાડ્યું હતું.
