વર્ષ 2024 માં, ભારતે ગરમીના બધા જૂના રેકોર્ડ તોડી નાખ્યા. IMD એ જણાવ્યું હતું કે આ વર્ષ 1901 પછીનું સૌથી ગરમ વર્ષ તરીકે નોંધાયું હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન, માત્ર ભારત જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ આબોહવા સંકટનો સામનો કરી રહ્યું હતું. હવે યુનાઇટેડ નેશન્સ ચિલ્ડ્રન્સ ફંડ (યુનિસેફ) એ એક ચોંકાવનારો અહેવાલ રજૂ કર્યો છે, જે બાળકોના શિક્ષણ પર આબોહવા સંકટની ખતરનાક અસરને પ્રકાશિત કરે છે.
ગરમીના મોજાથી 5 કરોડ ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ પ્રભાવિત થયા છે
યુનિસેફના રિપોર્ટ “લર્નિંગ ઇન્ટરપ્ટેડ: ગ્લોબલ સ્નેપશોટ ઓફ ક્લાઇમેટ-રિલેટેડ સ્કૂલ ડિસપર્પ્શન્સ ટુ 2024″ અનુસાર, ગયા વર્ષે ભારતમાં લગભગ 5 કરોડ વિદ્યાર્થીઓ ગરમીના મોજાથી પ્રભાવિત થયા હતા. રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે એપ્રિલમાં ગરમીના મોજાએ દક્ષિણ એશિયામાં, ખાસ કરીને ભારત, બાંગ્લાદેશ અને કંબોડિયા જેવા દેશોમાં શિક્ષણ પ્રણાલી પર વિનાશ વેર્યો હતો.
ભારતને આબોહવા પરિવર્તનની દ્રષ્ટિએ અત્યંત સંવેદનશીલ દેશ જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. યુનિસેફના ચિલ્ડ્રન્સ ક્લાઇમેટ રિસ્ક ઇન્ડેક્સ (CCRI) માં ભારત 163 દેશોમાંથી 26મા ક્રમે છે.
શાળા બંધ થવાનો રેકોર્ડ પણ સ્થાપિત થયો
સપ્ટેમ્બર 2024 માં, 18 દેશોમાં આબોહવા સંકટને કારણે શાળાઓમાં સૌથી વધુ વિક્ષેપ જોવા મળ્યો. અહેવાલ મુજબ, આબોહવા સંકટને કારણે 242 મિલિયન (24.2 કરોડ) વિદ્યાર્થીઓના અભ્યાસ પર અસર પડી હતી, જેમાંથી 74% વિદ્યાર્થીઓ ઓછી અને ઓછી મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોના હતા. દક્ષિણ એશિયા સૌથી વધુ પ્રભાવિત પ્રદેશ હતો, જ્યાં ૧૨૮ મિલિયન વિદ્યાર્થીઓએ તેમનું શિક્ષણ ગુમાવ્યું હતું. આફ્રિકામાં, ૧૦૭ મિલિયન બાળકોએ શાળા છોડી દીધી છે, અને ૨૦ મિલિયન બાળકો શાળા છોડી દેવાની આરે છે.
યુનિસેફ ચેતવણી
યુનિસેફે સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે આબોહવા સંકટ ફક્ત બાળકોના શિક્ષણને જ નહીં પરંતુ તેમના સમગ્ર ભવિષ્યને પણ જોખમમાં મૂકી રહ્યું છે. ગરમીના મોજા, પૂર, તોફાન, ચક્રવાત અને દુષ્કાળ જેવી ઘટનાઓ બાળકોના શિક્ષણ પર અસર કરી રહી છે. જો આ કટોકટીનો સામનો કરવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવામાં નહીં આવે, તો તેની અસર પેઢીઓ સુધી અનુભવાશે. યુનિસેફે સરકારોને શિક્ષણ પર આબોહવા પરિવર્તનની અસર ઘટાડવા માટે નક્કર વ્યૂહરચના ઘડવા અપીલ કરી છે. શાળાઓને વધુ આબોહવા સ્થિતિસ્થાપક બનાવવા અને બાળકોની સલામતી સુનિશ્ચિત કરવા માટે તાત્કાલિક પગલાં લેવાની જરૂર છે.