ડેસ્ક જોબ કરતા લોકોમાં ડેસ્કની સામે ઉભા રહીને કામ કરવાનો ટ્રેન્ડ વધી રહ્યો છે. લોકો માને છે કે ડેસ્ક પર બેસીને કામ કરવાથી શરીરમાં જે નિષ્ક્રિયતા આવે છે તે થોડા કલાકો ઊભા રહીને કામ કરવાથી ભરપાઈ કરી શકાય છે. ઘણા લોકો માને છે કે થોડીવાર ઉભા રહીને કામ કરવાથી સ્ટ્રોક અને હાર્ટ ફેલ્યોર જેવી સમસ્યાઓનું જોખમ ઓછું થાય છે જે સતત બેસીને કામ કરવાને કારણે થઈ શકે છે.
પરંતુ એક નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ઉભા રહીને કામ કરવાથી વધારે ફાયદો નથી થતો પરંતુ તેનાથી વિપરીત શરીરને નુકસાન થઈ શકે છે. અભ્યાસમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ડેસ્ક પર લાંબા સમય સુધી ઊભા રહીને કામ કરવાથી પગની નસોમાં સોજો આવે છે અને લોહીના ગંઠાવાનું જોખમ પણ વધી જાય છે.
આ અભ્યાસ બ્રિટનમાં 80,000 થી વધુ પુખ્ત વયના લોકો પર કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં જાણવા મળ્યું હતું કે ઊભા રહીને કામ કરવાથી સ્ટ્રોક અને હાર્ટ ફેલ્યોર જેવા રોગોનું જોખમ ઓછું થતું નથી, જોકે ઘણા લોકો એવું જ માને છે.
ઊભા રહીને કામ કરવાના ગેરફાયદા
યુનિવર્સિટી ઓફ સિડની દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે દિવસમાં બે કલાકથી વધુ ઊભા રહેવાથી ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ અને વેરિસોઝ વેઈન જેવી સમસ્યાઓ થવાનું જોખમ વધી જાય છે. આ અભ્યાસનું પરિણામ ઈન્ટરનેશનલ જર્નલ ઓફ એપિડેમિઓલોજીમાં પ્રકાશિત થયું છે.
યુનિવર્સિટી ઓફ સિડનીની ફેકલ્ટી ઓફ મેડિસિન એન્ડ હેલ્થના ડો. મેથ્યુ અહમદીએ બ્રિટિશ અખબાર ‘ધ ગાર્ડિયન’ સાથે વાત કરતાં જણાવ્યું હતું કે જે લોકો લાંબા સમય સુધી બેસી રહે છે અથવા ઊભા રહે છે તેમણે દિવસભર નિયમિત પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ.
અહમદીએ કહ્યું, ‘સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે વધુ સમય સુધી ઊભા રહેવાથી બેઠાડુ જીવનશૈલીમાં સુધારો થશે નહીં અને તે કેટલાક લોકો માટે રક્ત પરિભ્રમણ માટે જોખમી બની શકે છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે લાંબા સમય સુધી ઊભા રહેવાથી કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો થતો નથી અને રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓનું જોખમ વધે છે.
અભ્યાસની શરૂઆતમાં, સંશોધનમાં સામેલ લોકોને હૃદય રોગ ન હતો. તેની શારીરિક ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવા માટે તેને તેના કાંડા પર એક ઉપકરણ પહેરાવવામાં આવ્યું હતું. સંશોધન ટીમે શોધી કાઢ્યું હતું કે બે કલાકથી વધુ સમય સુધી ઊભા રહેવાના દર 30 મિનિટમાં રુધિરાભિસરણ રોગનું જોખમ 11% વધી જાય છે.
સંશોધકોએ કહ્યું કે ઉભા રહેવાથી સ્ટ્રોક, હાર્ટ એટેક અને કોરોનરી હાર્ટ ડિસીઝ જેવા કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર રોગોનું જોખમ ઓછું થતું નથી.
ડેસ્ક જોબ્સના સ્વાસ્થ્ય જોખમોને ઘટાડવા શું કરવું?
યુનિવર્સિટી ઓફ સિડની ખાતે મેકેન્ઝી વેરેબલ્સ રિસર્ચ હબના ડિરેક્ટર પ્રોફેસર ઈમેન્યુઅલ સ્ટેમાટાકિસે જણાવ્યું હતું કે, ‘જે લોકો નિયમિતપણે લાંબા સમય સુધી બેસી રહે છે તેઓને હ્રદયરોગનું જોખમ ઘટાડવા માટે નિયમિતપણે ઉઠવું જોઈએ અને કસરત કરવી જોઈએ. નિયમિત વિરામ લો, વોક લો, મીટીંગમાં ચાલો, સીડીનો ઉપયોગ કરો, લાંબા અંતરની મુસાફરી કરતી વખતે નિયમિત વિરામ લો, અથવા ડેસ્કથી દૂર જવા માટે બપોરના સમયનો ઉપયોગ કરો અને કેટલીક પ્રવૃત્તિ કરો.’
બ્રિટિશ હાર્ટ ફાઉન્ડેશનની વરિષ્ઠ કાર્ડિયાક નર્સ એમિલી મેકગ્રા કહે છે, ‘જેટલા વધુ લોકો સ્થિર રહેવાનું ટાળે છે તેટલું સારું. અભ્યાસોએ દર્શાવ્યું છે કે લાંબા સમય સુધી ઊભા રહેવાથી હૃદય રોગનું જોખમ વધતું નથી, જો કે કેટલાક લોકો માટે તે રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. આ જોખમ ઘટાડવા માટે સક્રિય રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે.
