રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને લગભગ ત્રણ વર્ષ થઈ ગયા છે. બંને દેશોના હજારો-લાખો લોકો આ યુદ્ધનો ભોગ બન્યા છે. અમેરિકાના નવા ચૂંટાયેલા રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ આ યુદ્ધને એક દિવસમાં ખતમ કરવાનું વચન આપીને સત્તામાં આવ્યા છે. પરંતુ હવે રશિયાએ ટ્રમ્પને મોટો ઝટકો આપ્યો છે અને કરારની ઓફરને ફગાવી દીધી છે. હવે જોવાનું એ રહે છે કે શું પીએમ નરેન્દ્ર મોદી આ યુદ્ધનો અંત લાવવા માટે શાંતિ નિર્માતા બનશે?
ટ્રમ્પે શું ઓફર કરી?
એવું કહેવાય છે કે ટ્રમ્પની ટીમે રશિયાને યુદ્ધ ખતમ કરવા માટે જે પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો તેમાં યુક્રેનને આગામી 20 વર્ષ સુધી નાટોનું સભ્ય નહીં બનાવવાનું વચન પણ સામેલ હતું. નાટો એટલે કે ઉત્તર એટલાન્ટિક સંધિ સંગઠન એ 32 દેશોનું મહત્વનું રાજકીય અને લશ્કરી જોડાણ છે. યુક્રેન લાંબા સમયથી નાટોનું સભ્યપદ હાંસલ કરવા માંગે છે. જો યુક્રેન નાટોનું સભ્ય હોત, તો નાટોના સભ્ય દેશોએ પણ રશિયા સામેના તેના યુદ્ધમાં ખુલ્લેઆમ ભાગ લેવો પડ્યો હોત. આવી સ્થિતિમાં, આ યુદ્ધ વિશ્વ યુદ્ધમાં ફેરવાશે તે નિશ્ચિત હતું.
કહ્યું હતું કે, અમે 24 કલાકમાં યુદ્ધ ખતમ કરીશું
વાસ્તવમાં અમેરિકા સહિત ઘણા દેશો ખુલ્લેઆમ યુક્રેનને સમર્થન આપી રહ્યા છે. લોજિસ્ટિક્સથી લઈને લશ્કરી સાધનો સુધી બધું પૂરું પાડવું. આ કારણે યુક્રેન જેવો દેશ રશિયાને ટક્કર આપી રહ્યો છે. પરંતુ અમેરિકામાં જ યુક્રેનને આ પ્રકારની સૈન્ય મદદનો વિરોધ થયો છે. ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પોતે તેની વિરુદ્ધ છે. અમેરિકામાં ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે તેઓ રાષ્ટ્રપતિ પદ સંભાળ્યાના 24 કલાકની અંદર રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધનો અંત લાવશે.
એવું કહેવાય છે કે ટીમ ટ્રમ્પ દ્વારા યુદ્ધ રોકવાની ઓફરમાં રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેની વર્તમાન સરહદને ડિમિલિટરાઇઝ્ડ ઝોન તરીકે જાહેર કરવાનો પ્રસ્તાવ પણ હતો. વોલ સ્ટ્રીટ જર્નલના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ વિસ્તાર અંદાજે 1290 કિલોમીટરનો છે. ડિમિલિટરાઇઝ્ડ ઝોન જાહેર કર્યા પછી, રશિયા અથવા યુક્રેન આ વિસ્તાર પર ફરીથી હુમલો કરવા સક્ષમ નથી.
ટ્રમ્પના જુનિયર અને આવનારા યુએસ વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ જેડી વેન્સે સપ્ટેમ્બરમાં એક મુલાકાતમાં પ્રસ્તાવિત રશિયા-યુક્રેન કરારનો ડ્રાફ્ટ શેર કર્યો હતો. લુહાન્સ્ક, ડોનેત્સ્ક, ખેરસન અને ઝાપોરિઝિયા જેવા વિસ્તારોને રશિયાને સોંપવાની દરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી. રશિયાએ આ વિસ્તારો સહિત યુક્રેનના લગભગ 20 ટકા વિસ્તારો પર કબજો કરી લીધો છે.
પુતિને ટ્રમ્પના ઈરાદાઓને નિષ્ફળ બનાવ્યા
જો કે, પુતિને હાલમાં રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં શાંતિ નિર્માતા બનવાના ટ્રમ્પના ઇરાદાઓને નિષ્ફળ બનાવ્યા છે. તે અમેરિકન ઓફર સાથે સહમત નથી. પુતિને હાલમાં જ પોતાની વાર્ષિક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં કહ્યું હતું કે યુક્રેનને નાટો સભ્ય બનાવવામાં વિલંબની ઓફર અમને સ્વીકાર્ય નથી. તેમણે કહ્યું કે વર્તમાન યુએસ પ્રમુખ બિડેને પણ આવો જ પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો, જેમાં આગામી 10-15 વર્ષ માટે યુક્રેનને નાટો સભ્યપદથી વંચિત રાખવાનું વચન સામેલ હતું. આવી સ્થિતિમાં ટ્રમ્પે અમને કોઈ નવી ઓફર આપી નથી.
પુતિન બાદ રશિયાના વિદેશ મંત્રી સર્ગેઈ લવરોવે સરકારી સમાચાર એજન્સીને કહ્યું કે અમે અમેરિકાના ચૂંટાયેલા રાષ્ટ્રપતિના પ્રતિનિધિઓના પ્રસ્તાવથી સંતુષ્ટ નથી. કોઈપણ રીતે, ટ્રમ્પ 20 જાન્યુઆરીએ શપથ લીધા પછી જ સત્તાવાર રીતે પ્રસ્તાવ આપી શકે છે. બીજી તરફ યુક્રેન પણ અમેરિકન પ્રસ્તાવ સાથે સહમત નથી. તેમનું કહેવું છે કે તે ત્યારે જ શાંતિ મંત્રણા માટે તૈયાર થશે જ્યારે રશિયા તેના કબજા હેઠળના વિસ્તારો પર પોતાનો દાવો છોડી દેશે. યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ ઝેલેન્સકી પણ આ ડીલ માટે નાટોના સભ્યપદને શરત બનાવી રહ્યા છે.
શું પીએમ મોદી બનશે શાંતિ નિર્માતા?
ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધનો વાટાઘાટથી ઉકેલ શોધવાનો આગ્રહ કર્યો છે. તેમણે ઘણા પ્રસંગોએ સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે યુદ્ધ કોઈ સમસ્યાનો ઉકેલ હોઈ શકે નહીં. સંવાદ દ્વારા જ શાંતિ આવી શકે છે. ઝેલેન્સકીએ પીએમ મોદીની મધ્યસ્થી હેઠળ રશિયા સાથે વાતચીત કરવાનો પણ સંકેત આપ્યો હતો. ઓક્ટોબરમાં એક ઈન્ટરવ્યુમાં તેણે કહ્યું હતું કે પીએમ મોદી ચોક્કસપણે આ કરી શકે છે, પરંતુ આપણે આ માટે પોતાને તૈયાર કરવાની જરૂર છે.
