7 ઓક્ટોબર, 2023 ના રોજ, પેલેસ્ટિનિયન આતંકવાદી જૂથ હમાસે ઇઝરાયેલ પર હુમલો કર્યો. આમાં લગભગ 1200 ઇઝરાયલી નાગરિકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આતંકીઓએ 200થી વધુ લોકોને બંધક બનાવ્યા હતા. તેના જવાબમાં ઈઝરાયેલે ગાઝા પટ્ટી પર તબાહી મચાવી હતી.
ઈઝરાયેલના હુમલાએ હમાસની કમર તોડી નાખી. ઇઝરાયેલ-હમાસ સંઘર્ષ પાછળનું વર્તમાન કારણ આ હતું. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ઈઝરાયેલ અને હિઝબુલ્લા વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થવાનું કારણ શું છે? ચાલો જાણીએ કે શા માટે ઇઝરાયલે હિઝબુલ્લાહ પર પાયમાલ મચાવ્યો…
ઈરાને હિઝબુલ્લાહની રચના કરી
ઈઝરાયેલ અને હિઝબુલ્લા વચ્ચેની દુશ્મની ઘણી જૂની છે. હિઝબુલ્લાહ બનાવનાર દેશ ઈરાન છે. ઈરાન શિયા બહુમતી ધરાવતો દેશ છે. હિઝબુલ્લાહ પણ શિયા મુસ્લિમ સંગઠન છે. ઈરાન અને ઈઝરાયલ એકબીજા સાથે નથી મળતા તે જાણીતું છે. તે જ વર્ષે, ઈરાની રાજદૂત સીરિયામાં ઈઝરાયેલના હવાઈ હુમલામાં માર્યા ગયા હતા.
આ પછી ઈરાને લગભગ 300 ડ્રોન અને ક્રુઝ મિસાઈલથી ઈઝરાયેલ પર હુમલો કર્યો. પરંતુ આ હુમલામાં ઈઝરાયેલને કોઈ ખાસ નુકસાન થયું નથી. વૈશ્વિક દબાણને કારણે ઈરાને પીછેહઠ કરવી પડી છે. પરંતુ ઈરાન પોતે જે કરી શકતું નથી, તે તેના પ્રોક્સી જૂથો દ્વારા થાય છે.
હિઝબોલ્લાહ પર ઇઝરાયેલી હુમલાના કારણો
- સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘે 2006ના હિઝબુલ્લાહ-ઇઝરાયેલ યુદ્ધમાં મધ્યસ્થી કરી હતી. સમજૂતી અનુસાર હિઝબુલ્લાએ સરહદથી 29 કિમી દૂર પીછેહઠ કરવાની હતી. પરંતુ તેણે તેમ કરવાની ના પાડી. ઇઝરાયેલ હવે હિઝબુલ્લાહને સરહદથી 8 થી 10 કિમી દૂર પીછેહઠ કરવાની માંગ કરી રહ્યું છે. વાસ્તવમાં, હિઝબુલ્લાહની એન્ટી ટેન્ક ગાઈડેડ મિસાઈલોની રેન્જ 10 કિમી સુધીની છે.
- બફર ઝોન પણ હિઝબુલ્લાહ પર ઈઝરાયેલના હુમલાનું એક કારણ છે. ઇઝરાયેલનું લક્ષ્ય દક્ષિણ લેબનોનમાં સ્થિત બફર ઝોનને કબજે કરવાનું છે. ઇઝરાયેલ હિઝબુલ્લાહ લડવૈયાઓને સરહદ પરથી પાછળ ધકેલવા માંગે છે.
7 ઓક્ટોબરે હમાસ દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલા બાદથી હિઝબુલ્લાહ ઉત્તર ઇઝરાયેલને સતત નિશાન બનાવી રહ્યું છે. હિઝબુલ્લાહનું કહેવું છે કે તેણે હમાસના સમર્થનમાં ઈઝરાયેલ વિરુદ્ધ હુમલા શરૂ કર્યા છે. હમાસ પછી ઈઝરાયેલ હિઝબુલ્લાહને પોતાનો સૌથી મોટો દુશ્મન માને છે. ઇઝરાયેલ તેના વર્તમાન હુમલાઓથી નારાજ હતો. - હમાસ પછી છેલ્લા એક વર્ષમાં ઈઝરાયેલને સૌથી વધુ નુકસાન કોઈએ કર્યું હોય તો તે હિઝબુલ્લાહ છે. બંને વચ્ચેના સંઘર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં 600 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. જો કે, તેમાંના મોટાભાગના હિઝબુલ્લાહ લડવૈયાઓ છે. જોકે, 50 ઈઝરાયેલ સૈનિકો અને 100 નાગરિકો પણ સામેલ છે.
- હિઝબુલ્લાહના કારણે ઉત્તરી ઈઝરાયેલમાં લગભગ 60 હજાર લોકોએ વિસ્થાપનનો સામનો કરવો પડ્યો. ઈઝરાયેલને લાગે છે કે જો હિઝબુલ્લાહ સાથે કાર્યવાહી કરવામાં નહીં આવે તો ઉત્તરીય સરહદ પર માનવીય સંકટ વધુ વકરી શકે છે. આ વિસ્તારમાં લોકો માટે શાંતિથી જીવવું મુશ્કેલ બનશે.
- હિઝબોલ્લાહ સામે ઇઝરાયેલની આક્રમકતાનું એક કારણ તેની તાકાત છે. વાસ્તવમાં, હિઝબુલ્લાહની તાકાત હમાસ કરતા ઘણી વધારે છે. તેને ઈરાન અને રશિયા પાસેથી આધુનિક હથિયારો પણ મળે છે. જૂથનો દાવો છે કે તેની પાસે લગભગ એક લાખ લડવૈયા છે.
- ઇઝરાયેલનું માનવું છે કે હિઝબુલ્લાહ પાસે લગભગ 150,000 રોકેટ અને મિસાઇલો છે. આમાંની ઘણી મિસાઇલો માર્ગદર્શિત છે. ખાસ વાત એ છે કે સમગ્ર ઈઝરાયેલ તેમના અધિકાર ક્ષેત્રમાં આવે છે. જો આપણે ઈઝરાયેલના હુમલાઓને નજીકથી સમજીએ તો ઈઝરાયેલની સેનાનું સમગ્ર ધ્યાન હિઝબુલ્લાહના શસ્ત્રોનો નાશ કરવા પર છે. તે માત્ર હથિયારોના ગોદામોને નિશાન બનાવી રહી છે.
- આ વર્ષે જુલાઇમાં ઇઝરાયલના કબજા હેઠળના ગોલાન હાઇટ્સમાં હિઝબુલ્લાના હુમલામાં 12 બાળકો માર્યા ગયા હતા. ઈઝરાયેલે હુમલાના જવાબમાં કાર્યવાહી કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. આ ઘટના બાદ જ હિઝબુલ્લાહ સામે ઝડપી કાર્યવાહી કરવાની યોજના બનાવવામાં આવી હતી. ઇઝરાયલે ગોલાન હાઇટ્સની યોજના ઘડનાર હિઝબુલ્લા કમાન્ડરને પણ મારી નાખ્યો છે.
- હિઝબુલ્લાહ ઈરાનની આગેવાની હેઠળના ગઠબંધનનો ભાગ છે. આ સંગઠને ઈઝરાયેલને નિશાન બનાવવાનું ચાલુ રાખ્યું. ઈરાન યમનમાં હુથી બળવાખોરોને ખુલ્લેઆમ સમર્થન આપે છે. હમાસ સાથેના સંઘર્ષ વચ્ચે, હુથી બળવાખોરોએ યમનથી ઇઝરાયેલ પર ઘણી વખત મિસાઇલો પણ છોડી છે. આવી સ્થિતિમાં ઈઝરાયેલ ઈરાન તરફી જૂથો સાથે વ્યવહાર કરવામાં વ્યસ્ત છે.
હિઝબુલ્લાહનો જન્મ કેવી રીતે થયો?
ઇઝરાયેલે 1982માં લેબનોન પર હુમલો કર્યો હતો. આ હુમલો પેલેસ્ટાઈન લિબરેશન ઓર્ગેનાઈઝેશન દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલાના જવાબમાં કરવામાં આવ્યો હતો. ઇઝરાયેલે બેરૂત સહિત દક્ષિણ લેબનોન પર કબજો કરી લીધો હતો. પરંતુ તે દરમિયાન સાબરા અને શતિલા હત્યાકાંડમાં લગભગ ત્રણ હજાર પેલેસ્ટિનિયન શરણાર્થીઓ અને લેબનીઝ નાગરિકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ ઘટના બાદ હિઝબુલ્લા ઈરાનની મદદથી ઉભરી આવી હતી.
હિઝબુલ્લાહના કારણે ઈઝરાયેલ પીછેહઠ કરી ગયું
દક્ષિણ લેબનોન અને બેકા વેલી પર હિઝબુલ્લાહનું વર્ચસ્વ છે. હાલમાં તે વિશ્વના સૌથી શક્તિશાળી લશ્કરોમાંનું એક છે. 1983માં હિઝબુલ્લાએ બેરૂતમાં બોમ્બ હુમલામાં 300 અમેરિકી અને ફ્રાન્સના સૈનિકોને મારી નાખ્યા હતા. તમે હિઝબુલ્લાહની તાકાતનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકો છો કે વર્ષ 2000માં ઇઝરાયેલની સેનાએ દક્ષિણ લેબનોનમાંથી પોતાના પગલાં પાછા ખેંચવા પડ્યા હતા.
હિઝબુલ્લાહ પણ એક રાજકીય બળ છે
હિઝબુલ્લાહ લશ્કરી તેમજ લેબનોનમાં એક મુખ્ય રાજકીય દળ છે. લેબનોનમાં ગૃહ યુદ્ધ 1992 માં સમાપ્ત થયું. આ પછી, પ્રથમ વખત, હિઝબુલ્લાએ સંસદીય ચૂંટણીમાં આઠ બેઠકો જીતી. 1993માં પણ હિઝબુલ્લાએ ઉત્તરી ઈઝરાયેલ પર હુમલો કર્યો હતો. જવાબમાં ઇઝરાયેલે “ઓપરેશન એકાઉન્ટેબિલિટી” શરૂ કર્યું. ઇઝરાયેલની આ કાર્યવાહીમાં 118 લેબનીઝ નાગરિકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. હાલમાં, હિઝબુલ્લાહ લેબનોનના મોટા વિસ્તાર પર નિયંત્રણ ધરાવે છે.
છેલ્લું યુદ્ધ 2006 માં થયું હતું
હિઝબુલ્લાહ અને ઇઝરાયેલ વચ્ચે છેલ્લું યુદ્ધ 2006માં થયું હતું. જેમાં 1100 લેબનીઝ નાગરિકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. 110 ઈઝરાયેલ સૈનિકો પણ માર્યા ગયા હતા. વાસ્તવમાં, હિઝબુલ્લાહે બે ઇઝરાયેલ સૈનિકોને બંધક બનાવ્યા હતા. જવાબમાં ઈઝરાયેલે હુમલો કર્યો. આ સંઘર્ષ 34 દિવસ સુધી ચાલુ રહ્યો. ઈઝરાયેલે પણ જમીની હુમલો કર્યો.
હિઝબુલ્લાહ-ઈઝરાયેલ સંઘર્ષથી વિશ્વ કેમ ડરે છે?
સોમવારે ઇઝરાયેલે લેબનોનમાં જોરદાર હુમલો કર્યો હતો. ઇઝરાયેલના આ હુમલામાં લગભગ 500 લેબનીઝ નાગરિકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. ખાસ વાત એ છે કે 2006ના ઈઝરાયેલ-હિઝબુલ્લા યુદ્ધ બાદ આ સૌથી ઘાતક હુમલો છે. ઇઝરાયેલે દક્ષિણ અને પૂર્વી લેબનોનના લોકોને તેમના ઘર છોડવાની ચેતવણી પણ આપી છે.
ઇઝરાયેલ કહે છે કે તે સમગ્ર દક્ષિણ લેબનોનને યુદ્ધ ક્ષેત્રમાં ફેરવી દેશે, કારણ કે હિઝબોલ્લાહે અહીં શસ્ત્રોનો સંગ્રહ કર્યો છે. ઈઝરાયેલની આક્રમકતા હવે વિશ્વને ડરાવી રહી છે કે વર્તમાન સંઘર્ષ 2006ના યુદ્ધ કરતાં પણ વધુ ખરાબ હોઈ શકે છે.
