ચાલુ નાણાકીય વર્ષના બીજા ભાગમાં દેશમાં આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં વૃદ્ધિના સંકેતો છે અને તે વધુ ચાલુ રહેવાની અપેક્ષા છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે બુધવારે જાહેર કરેલા પોતાના બુલેટિનમાં આ વાત કહી છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વાહન વેચાણ, હવાઈ ટ્રાફિક, સ્ટીલ વપરાશ અને GST ઈ-વે બિલ જેવા ડેટા આ વાતની પુષ્ટિ કરે છે.
ડોલરના મજબૂત થવાથી ઉભરતા અર્થતંત્રો માટે પડકાર વધ્યો છે
RBIના ફેબ્રુઆરી બુલેટિનમાં પ્રકાશિત ‘સ્ટેટ ઓફ ધ ઇકોનોમી’ નામના લેખમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે યુએસ અર્થતંત્ર અને વેપાર નીતિમાં મજબૂતાઈને કારણે ડોલર મજબૂત થઈ રહ્યો છે. આનાથી ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓમાંથી મૂડીનો પ્રવાહ નીકળી શકે છે અને બાહ્ય મોરચે પરિસ્થિતિ નાજુક બની શકે છે. RBI ના મતે, મજબૂત ડેટા સાથે, આર્થિક પ્રવૃત્તિની ગતિ અકબંધ રહેવાની અપેક્ષા છે. કૃષિ ક્ષેત્રના મજબૂત પ્રદર્શનથી ગ્રામીણ માંગમાં વધુ વધારો થવાની અપેક્ષા છે. નાણાકીય વર્ષ 2025-26 ના કેન્દ્રીય બજેટમાં જાહેર કરાયેલ આવકવેરા રાહત વચ્ચે ઘટી રહેલા ફુગાવા સાથે નિકાલજોગ આવકમાં વધારો થવાને કારણે શહેરી માંગમાં પણ સુધારો થવાની અપેક્ષા છે.
અર્ધવાર્ષિક ધોરણે આર્થિક પ્રવૃત્તિઓમાં વધારો થવાના સંકેત
RBI બુલેટિન લેખમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “…ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2024-25 ના બીજા ભાગમાં ઉચ્ચ આવર્તન સૂચકાંકો (વાહનોનું વેચાણ, હવાઈ ટ્રાફિક, સ્ટીલનો વપરાશ, વગેરે) અર્ધ-વાર્ષિક ધોરણે આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં વધારો તરફ ઈશારો કરી રહ્યા છે અને આ ચાલુ રહેવાની શક્યતા છે.” આર્થિક પ્રવૃત્તિ સૂચકાંક (EAI) ‘ડાયનેમિક ફેક્ટર મોડેલ’નો ઉપયોગ કરીને આર્થિક પ્રવૃત્તિના 27 ઉચ્ચ આવર્તન સૂચકાંકોમાંથી સામાન્ય વલણ કાઢીને બનાવવામાં આવે છે. રિઝર્વ બેંક બુલેટિન અનુસાર, ઝડપથી વિકસતા રાજકીય અને તકનીકી પરિદૃશ્ય વચ્ચે, વૈશ્વિક અર્થતંત્ર સ્થિર પરંતુ મધ્યમ ગતિએ વિકાસ પામી રહ્યું છે, જેમાં દેશોમાં અલગ અલગ દ્રષ્ટિકોણ છે.
ફુગાવામાં ઘટાડો થવાની ધીમી ગતિ બજારમાં ચિંતાનું કારણ છે.
લેખમાં લખવામાં આવ્યું છે કે ફુગાવામાં ઘટાડો થવાની ધીમી ગતિને કારણે નાણાકીય બજારમાં ચિંતાની સ્થિતિ છે. ઉભરતા બજાર અર્થતંત્રોમાં વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારો (FPIs) ના વેચાણ દબાણ અને મજબૂત યુએસ ડોલરને કારણે ચલણના વિનિમય દરમાં ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. આ મુજબ, “વૃદ્ધિના ચાર એન્જિન… કૃષિ, MSME, રોકાણ અને નિકાસ… ને પ્રોત્સાહન આપવા માટે બજેટમાં લેવામાં આવેલા પગલાં ભારતીય અર્થતંત્રની મધ્યમ ગાળાની વૃદ્ધિની સંભાવનાઓને વેગ આપશે તેવી અપેક્ષા છે.”
રેપો રેટ ઘટાડાથી સ્થાનિક માંગમાં વધારો થવાની અપેક્ષા છે.
“કેન્દ્રીય બજેટે રાજકોષીય એકત્રીકરણ અને વૃદ્ધિ લક્ષ્યો વચ્ચે સમજદારીપૂર્વક સંતુલન સાધ્યું છે,” લેખમાં કહેવામાં આવ્યું છે. એક તરફ મૂડી ખર્ચ પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે, તો બીજી તરફ વપરાશને પ્રોત્સાહન આપતી વખતે દેવું ઘટાડવાની બ્લુપ્રિન્ટ પણ છે. આ ઉપરાંત, 7 ફેબ્રુઆરી, 2025 ના રોજ મોનેટરી પોલિસી કમિટી (MPC) ની બેઠકમાં રેપો રેટમાં ઘટાડાથી પણ સ્થાનિક માંગને વેગ મળવાની અપેક્ષા છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું છે કે લેખમાં વ્યક્ત કરાયેલા વિચારો લેખકોના છે અને તે ભારતીય રિઝર્વ બેંકના વિચારોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા નથી.
