Reserve Bank : ભારત આગામી દાયકામાં ઝડપી આર્થિક વિકાસ દર હાંસલ કરવા માટે તૈયાર છે. બેંકો અને કોર્પોરેટ ક્ષેત્રની અત્યંત મજબૂત સ્થિતિ, સરકારી ખર્ચની ગુણવત્તા સુધારવાના પ્રયાસો, વિવેકપૂર્ણ નાણાકીય અને રાજકોષીય નીતિઓ તેમજ ફુગાવામાં મધ્યસ્થતાને કારણે ભારતીય અર્થતંત્ર માટે જમીન તૈયાર કરવામાં આવી છે.
આવી સ્થિતિમાં, તેની વસ્તી વિષયક સકારાત્મક પરિસ્થિતિ (શ્રમ વય જૂથમાં યોગદાન આપતા લોકોની મોટી વસ્તી) અને સ્પર્ધાત્મકતાનો લાભ લઈને, ભારત એક દાયકા સુધી ઝડપી આર્થિક વૃદ્ધિની તેની આકાંક્ષાઓને પૂર્ણ કરી શકે છે. ગુરુવારે જાહેર કરવામાં આવેલા આરબીઆઈના વાર્ષિક અહેવાલ 2023-24માં આ વાત કહેવામાં આવી છે.
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગત નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન અત્યંત અસ્થિર વૈશ્વિક સ્થિતિમાં ભારતની અર્થવ્યવસ્થાએ સ્થિરતા અને મજબૂતી દર્શાવી છે.
ભારતનો વિકાસ દર ઝડપી બને છે
રિપોર્ટમાં જે રીતે ભારતે ગત નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન વૈશ્વિક અસ્થિરતા છતાં સાત ટકાથી વધુનો ઝડપી વિકાસ દર જે રીતે હાંસલ કર્યો છે તેને મોટો સંકેત માનવામાં આવે છે. ભારત છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી સાત ટકા કે તેથી વધુની ઝડપે સતત વિકાસ કરી રહ્યું છે.
વિશ્વ બેંક અને આઈએમએફના અહેવાલો દર્શાવે છે કે વર્ષ 2025 અને વર્ષ 2026માં પણ ભારતનો વિકાસ દર વિશ્વની મુખ્ય અર્થવ્યવસ્થાઓમાં સૌથી ઝડપી રહેશે. ઉપરાંત, ફુગાવાની સ્થિતિ વિશે ખાસ ચિંતાજનક કંઈ કહેવાયું નથી. પરંતુ આવનારા વર્ષોમાં વૃદ્ધિની સંભાવનાઓમાં સૌથી મોટો અવરોધો આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ, મશીન લર્નિંગ અને બગડતી આબોહવા જેવી ટેક્નોલોજીના ઝડપી ઉપયોગથી આવી શકે છે. પરંતુ આ સમસ્યાઓ માત્ર મધ્યમ ગાળામાં જ રહેશે.
દેશના વિદેશી મુદ્રા ભંડારનું સ્તર પર્યાપ્ત છે જે સ્થાનિક અર્થતંત્રને વૈશ્વિક વાવાઝોડાથી બચાવી શકે છે. દેશનું નાણાકીય ક્ષેત્ર પણ ખૂબ જ મજબૂત દેખાઈ રહ્યું છે અને RBI તેને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે તૈયાર છે.
કૃષિ અને ગ્રામીણ અર્થતંત્રની સ્થિતિમાં સુધારો થયો
ચાલુ નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન કૃષિ અને ગ્રામીણ અર્થતંત્રની સ્થિતિ સારી જણાય છે. ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજનાના પાંચ વર્ષ માટે અમલીકરણ સાથે દેશમાં ખાદ્ય સુરક્ષાની સ્થિતિ પણ મજબૂત બની છે. આ વર્ષે રોજગાર સર્જનની સ્થિતિમાં પણ સુધારો થશે કારણ કે સરકાર દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલી PLI યોજનાની અસર દેખાવા લાગશે અને આ યોજનાઓથી શ્રમની માંગમાં વધારો થશે અને સ્થાનિક માંગમાં પણ સુધારો થશે.
આના આધારે જ એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારત ચાલુ નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં સાત ટકાનો વિકાસ દર હાંસલ કરશે. ફુગાવાના સંદર્ભમાં રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગત નાણાકીય વર્ષમાં તે સરેરાશ 5.4 ટકા રહ્યો છે જે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં વધુ ઘટશે. વર્ષ 2024-25માં મોંઘવારી દર 4.5 ટકા રહી શકે છે. આરબીઆઈ તેને ચાર ટકાના સ્તરે લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે.
આ રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે ગત વર્ષ દરમિયાન RBIની બેલેન્સ શીટમાં 11.08 ટકાનો વધારો થયો છે. હવે તેની કિંમત રૂ. 70.48 લાખ કરોડ ($845 બિલિયન) થઈ ગઈ છે. આ પડોશી દેશ પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાના કદ કરતાં લગભગ અઢી ગણી વધારે છે જે 340 અબજ ડોલર છે.
