Coal Gasification : કોલસાની ખાણોમાંથી ગેસ કાઢવાની પ્રક્રિયા એટલે કે કોલ ગેસિફિકેશન પર ઘણી વાતો થઈ છે અને સરકાર દ્વારા નીતિઓ પણ બનાવવામાં આવી છે, પરંતુ હવે જમીન પર કામ શરૂ થઈ ગયું છે. કોલસા મંત્રાલયના નિર્દેશો પર સરકારી કંપની ઈસ્ટર્ન કોલફિલ્ડ લિમિટેડ (ECL) એ ઝારખંડના જામતારા જિલ્લાના કાસ્તા કોલ બ્લોકમાં પ્રાયોગિક સ્તર પર ગેસ બનાવવાનો પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો છે. કોલસા મંત્રાલયે એમ પણ કહ્યું છે કે ભવિષ્યમાં કોલસાની ખાણોમાંથી ઉચ્ચ ગુણવત્તાની કેમિકલ પ્રોડક્ટ્સ બનાવવાનો પ્રોજેક્ટ પણ ભારતમાં શરૂ થવાનો છે.
કોલસા ક્ષેત્રમાં વૈવિધ્યીકરણ કરવામાં આવશે
કોલસા મંત્રાલયે સોમવારે (24 જૂન, 2024) કહ્યું કે આ પગલું કોલસા ક્ષેત્રના વૈવિધ્યકરણના ઉદ્દેશ્યથી લેવામાં આવ્યું છે. આ પ્રાયોગિક પ્રોજેક્ટ દ્વારા કોલસાની ખાણોમાંથી મિથેન, હાઇડ્રોજન, કાર્બન મોનોક્સાઇડ અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ કાઢવામાં આવશે જેનો ઉપયોગ ઇંધણ, ખાતર, વિસ્ફોટકો અને અન્ય ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રોમાં થશે. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે પ્રથમ તબક્કામાં ડેટા વગેરે એકત્રિત કરવામાં આવશે અને ત્યારબાદ ગેસ કાઢવાનું કામ શરૂ કરવામાં આવશે.
દેશની ઉર્જા સુરક્ષા માટે મહત્વપૂર્ણ બની શકે છે
સરકારનું કહેવું છે કે કોલ ગેસિફિકેશન દેશની ઉર્જા સુરક્ષામાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે. આ પ્રોજેક્ટમાં એવા કોલ બ્લોકનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે જ્યાંથી વિવિધ કારણોસર કોલસો કાઢવો મુશ્કેલ બને છે. આની મદદથી, પર્યાવરણીય કારણોસર જ્યાં કોલસો કાઢવામાં આવતો નથી તે બ્લોકમાંથી ઔદ્યોગિક ઉપયોગ માટે ગેસ કાઢી શકાય છે.
વિગતવાર નીતિ વર્ષ 2016 માં આવી હતી
2016માં, સરકારે દેશની કોલસાની ખાણોમાંથી ગેસના નિષ્કર્ષણ અંગે વિગતવાર નીતિ જાહેર કરી હતી. કંપનીઓએ આમાં વધુ રસ ન દાખવ્યા બાદ મે 2020માં કંપનીઓ માટે તેને વધુ આકર્ષક બનાવવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. જ્યારે તેની પણ કોઈ અસર થઈ ન હતી, ત્યારે ભારતમાં કોલ ગેસિફિકેશન માટે સ્થાનિક અને વિદેશી કંપનીઓને આકર્ષવા ઓગસ્ટ 2020 માં નીતિ આયોગમાં એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી.
બાદમાં, કોલસા મંત્રાલય દ્વારા કહેવામાં આવ્યું હતું કે વર્ષ 2030 સુધીમાં, કોલ ગેસિફિકેશન દ્વારા દેશની કોલસાની ખાણોમાંથી 100 મિલિયન મેટ્રિક ટન ગેસ કાઢવામાં આવશે. આ માટે 4 લાખ કરોડ રૂપિયાના રોકાણની પણ વાત કરવામાં આવી હતી.
