દેશનું બજેટ 1 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ રજૂ થવા જઈ રહ્યું છે, પરંતુ બજેટ માત્ર સરકાર માટે મહત્વનું નથી. દરેક કંપની, વ્યવસાય અથવા તો ઘરને પણ તેમના નાણાકીય લક્ષ્યો માટે બજેટની જરૂર હોય છે.
માસ્ટર બજેટ શું છે?
માસ્ટર બજેટ એ એક દસ્તાવેજ છે જે કંપનીના તમામ વિભાગીય બજેટને એકીકૃત કરે છે. તે કંપનીની નાણાકીય વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે જે ભવિષ્યના વેચાણ, ઉત્પાદન, ખરીદી, મૂડી રોકાણો, દેવાનું સંચાલન અને રોકડ પ્રવાહનું આયોજન કરે છે.
તે દર વર્ષે તૈયાર કરવામાં આવે છે અને તેને “બિઝનેસ બજેટ” પણ કહેવામાં આવે છે. માસ્ટર બજેટનો હેતુ કંપનીના નાણાકીય સંસાધનોનું અસરકારક રીતે સંચાલન કરવાનો અને અનુમાનિત નફા અને નુકસાનની ગણતરી કરવાનો છે. માસ્ટર બજેટ કંપનીમાં કામ કરતા કર્મચારીઓની આવક, સૌથી વધુ ખર્ચ અને સમયનો અંદાજ કાઢે છે.
માસ્ટર બજેટ કેવી રીતે તૈયાર કરવામાં આવે છે?
માસ્ટર બજેટ બજેટ સમિતિ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવે છે, જેનું નિરીક્ષણ બજેટ ડિરેક્ટર (કંપનીના નિયંત્રક) દ્વારા કરવામાં આવે છે. તેની તૈયારી પહેલાં કંપનીના ઉદ્દેશ્યો નક્કી કરવા જરૂરી છે, તેથી મુખ્ય બજેટ તૈયાર કરતા પહેલા ઉદ્દેશ્યોની શ્રેણી તૈયાર કરવી પડે છે. નાની સંસ્થાઓ ઘણીવાર ઇલેક્ટ્રોનિક સ્પ્રેડશીટ્સનો ઉપયોગ કરીને તેમના બજેટ તૈયાર કરે છે. આ પ્રક્રિયા બજેટનું સંતુલન સુનિશ્ચિત કરે છે અને સંભવિત નાણાકીય પડકારોનો સામનો કરવામાં મદદ કરે છે.
માસ્ટર બજેટની જરૂરિયાત
કોઈપણ સંસ્થાના નાણાકીય વ્યવસ્થાપન માટે માસ્ટર બજેટ એક મહત્વપૂર્ણ સાધન છે. આ બજેટ સંસ્થાના સમય, આવક અને ખર્ચનો અંદાજ લગાવીને સંસાધનોનો અસરકારક ઉપયોગ સુનિશ્ચિત કરે છે. માસ્ટર બજેટ તમામ વિભાગોના બજેટને એકીકૃત કરે છે, જે સંસ્થાના લાંબા ગાળાના અને ટૂંકા ગાળાના લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરે છે.
