ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, મકરસંક્રાંતિ સૂર્ય ભગવાનની પૂજા અને શનિદોષથી મુક્તિ મેળવવા માટે સૌથી યોગ્ય દિવસ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે સૂર્યદેવ પોતાના પુત્ર શનિદેવના ઘરે આવે છે. વૈદિક જ્યોતિષશાસ્ત્ર અનુસાર, એક વર્ષમાં 12 સંક્રાન્તિઓ આવે છે, કારણ કે સૂર્ય દર મહિને તેની રાશિ બદલે છે. જ્યારે સૂર્ય ધનુરાશિમાંથી મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ સમયે દેવતાઓની રાત્રિ સમાપ્ત થાય છે, અને દિવસ શરૂ થાય છે, જેને ઉત્તરાયણ અને દક્ષિણાયન કહેવામાં આવે છે. આ તહેવાર પર પવિત્ર નદીમાં સ્નાન અને સૂર્યદેવની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે.
મકરસંક્રાંતિ પર સૂર્ય ભગવાનની પૂજા
મકરસંક્રાંતિના દિવસે ભગવાન સૂર્યની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. આ દિવસે ગંગામાં સ્નાન કર્યા પછી તાંબાના વાસણમાં પાણી, સિંદૂર, લાલ ફૂલ અને કાળા તલ નાખીને ઉગતા સૂર્યને અર્ઘ્ય ચઢાવવામાં આવે છે. અંજુલીમાં પાણી લઈને અને “ઓમ સૂર્યાય નમઃ” મંત્રનો જાપ કરીને સૂર્ય ભગવાનનું ધ્યાન કરવું જોઈએ. વેદ, પુરાણ અને યોગ શાસ્ત્રોમાં સૂર્ય ભગવાનની ઉપાસનાને આરોગ્ય અને સુખનું કારક કહેવામાં આવ્યું છે. નિયમિત પૂજા કરવાથી રોગો મટે છે અને શરીરની નબળાઈ કે સાંધાના દુખાવા જેવી સમસ્યાઓથી રાહત મળે છે.
તલ અને દાનનું મહત્વ
મકરસંક્રાંતિ પર તલ અને તેના દાનનું વિશેષ મહત્વ છે. તલનો સંબંધ શનિદેવ સાથે છે અને તેના દાનથી શનિદોષ ઓછો થાય છે. આ દિવસે, સૂર્ય ભગવાન એક મહિના માટે શનિની રાશિ મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે, જેના કારણે શનિની અશુભ અસર ઓછી થાય છે. કાળા તલનું દાન કરવાથી શનિદોષથી તો મુક્તિ મળે જ છે પરંતુ સૂર્યદેવની કૃપા પણ મળે છે.
મકરસંક્રાંતિના ઉપાયો
આ દિવસે આદિત્ય હૃદય સ્તોત્ર, શ્રીનારાયણ કવચ અને વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામનો પાઠ કરવો શુભ માનવામાં આવે છે. પૂજા પછી તલ, અડદની દાળ, ચોખા, ખીચડી, ગોળ, શેરડી અને શાકભાજીનું દાન કરવાથી લાભ થાય છે. ભવિષ્ય પુરાણમાં કહેવાયું છે કે મકરસંક્રાંતિ પર સૂર્યદેવની પૂજા કરવાથી વ્યક્તિ બુદ્ધિશાળી, તેજસ્વી અને સમૃદ્ધ બને છે. આ તહેવાર માત્ર આધ્યાત્મિક પ્રગતિને જ પ્રતિબિંબિત કરતું નથી પરંતુ દાન અને સેવાનું મહત્વ પણ દર્શાવે છે.
