વરિષ્ઠ અવકાશ વૈજ્ઞાનિક ડૉ. વી. નારાયણનને ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO)ના નવા અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. કેબિનેટની નિમણૂક સમિતિ દ્વારા 7 જાન્યુઆરી 2025ના રોજ જારી કરાયેલા સત્તાવાર આદેશ મુજબ, ડૉ. નારાયણન વર્તમાન અધ્યક્ષ ડૉ. એસ. સોમનાથનું સ્થાન લેશે.
આ નિમણૂક ISRO માટે એક નવી દિશાનો સંકેત આપે છે, જેમાં ડૉ. નારાયણન તેમના ચાર દાયકાના અનુભવ અને વૈજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિથી ISROને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે.
ડૉ. વી. નારાયણન વિશે:
ડૉ. વી. નારાયણન એક વરિષ્ઠ અવકાશ વૈજ્ઞાનિક છે જેમણે IIT ખડગપુરમાંથી ક્રાયોજેનિક એન્જિનિયરિંગમાં M.Tech અને એરોસ્પેસ એન્જિનિયરિંગમાં PhD કર્યું છે. હાલમાં LPSC ના નિયામક ડૉ. નારાયણન GSLV Mk III, ચંદ્રયાન મિશન અને SpaDex જેવા પ્રોજેક્ટનું નેતૃત્વ કરે છે.
- IIT ખડગપુરમાંથી ક્રાયોજેનિક એન્જિનિયરિંગમાં M.Tech.
- એરોસ્પેસ એન્જિનિયરિંગમાં પીએચડી.
ISRO સાથેનો પ્રવાસ:
ડૉ. વી. નારાયણનની ISRO સાથેની ચાર દાયકાથી વધુની સફર પ્રેરણાદાયી છે. તેમણે રોકેટ પ્રોપલ્શન, ક્રાયોજેનિક ટેક્નોલોજી અને ચંદ્રયાન-2, ચંદ્રયાન-3 જેવા મિશનમાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપ્યું હતું. હાલમાં LPSC ના નિયામક તરીકે સેવા આપતા, તેમણે GSLV Mk III અને SpaDex જેવા પ્રોજેક્ટ્સનું નેતૃત્વ કર્યું, જે ભારતના અવકાશ કાર્યક્રમની સફળતાનો પાયો છે.
હાલમાં ક્યાં કામ કરે છે
ડૉ. વી. નારાયણન હાલમાં કેરળના વાલીયામાલા ખાતે આવેલા ISROના લિક્વિડ પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ સેન્ટર (LPSC)ના ડિરેક્ટર છે. LPSC એ રોકેટ અને ઉપગ્રહો માટે અદ્યતન પ્રોપલ્શન સિસ્ટમના વિકાસ માટેનું કેન્દ્ર છે. ડૉ. નારાયણન અહીં ભારતના મુખ્ય અવકાશ મિશન માટે પ્રોપલ્શન ટેકનોલોજીમાં નેતૃત્વ અને નવીનતા પ્રદાન કરી રહ્યા છે.
મહત્વપૂર્ણ યોગદાન:
ક્રાયોજેનિક પ્રોપલ્શનમાં નેતૃત્વ: ડૉ. નારાયણને C25 ક્રાયોજેનિક પ્રોજેક્ટનું નેતૃત્વ કર્યું, જે GSLV Mk III માટે મહત્વપૂર્ણ છે. ભારતના ભારે ઉપગ્રહ પ્રક્ષેપણ અને ચંદ્રયાન અને ગગનયાન જેવા મિશન માટે આ એક સીમાચિહ્નરૂપ છે.
લોન્ચ વ્હીકલ ડેવલપમેન્ટઃ તેમણે PSLV જેવા લોન્ચ વાહનોના વિકાસમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી, જે ભારતના અવકાશ કાર્યક્રમની કરોડરજ્જુ છે.
મિશન યોગદાન: તેમણે ચંદ્રયાન-2 અને ચંદ્રયાન-3 જેવા મહત્વપૂર્ણ મિશનની પ્રોપલ્શન સિસ્ટમ્સ પર કામ કર્યું, જે ઊંડા અવકાશ સંશોધનમાં ભારતની સફળતાનું ઉદાહરણ આપે છે.
પુરસ્કારો અને સન્માનો:
ડૉ. નારાયણનના વૈજ્ઞાનિક યોગદાનને અનેક પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કારોથી ઓળખવામાં આવ્યા છે:
સિલ્વર મેડલ, IIT ખડગપુર: ક્રાયોજેનિક એન્જિનિયરિંગમાં ઉત્તમ પ્રદર્શન માટે.
ગોલ્ડ મેડલ, એરોનોટિકલ સોસાયટી ઓફ ઈન્ડિયા (ASI): સ્પેસ પ્રોપલ્શનના ક્ષેત્રમાં તેમના ઉત્કૃષ્ટ યોગદાન માટે.
નેશનલ ડિઝાઇન એવોર્ડ, NDRF: એરોસ્પેસ ટેક્નોલોજીમાં નવીનતા માટે.
ડૉ. વી. નારાયણનના નેતૃત્વ હેઠળ, ISRO એક નવા યુગમાં પ્રવેશવા માટે તૈયાર છે જ્યાં ભારત વૈજ્ઞાનિક શ્રેષ્ઠતા અને અભૂતપૂર્વ સિદ્ધિઓ દ્વારા અવકાશ ક્ષેત્રે તેની નેતૃત્વની સ્થિતિને વધુ મજબૂત કરશે.
