નવી શિક્ષણ નીતિ 2023 (NEP) હેઠળ, શિક્ષણ પ્રણાલીમાં મોટા અને ક્રાંતિકારી ફેરફારો થઈ રહ્યા છે. તાજેતરમાં નવી શિક્ષણ નીતિને કેન્દ્રીય કેબિનેટની મંજૂરી મળી ગઈ છે. જેમાં કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે 10માની બોર્ડની પરીક્ષાઓ નાબૂદ કરવામાં આવશે. આ નીતિમાં અન્ય કયા ફેરફારોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે અને શિક્ષણ પ્રણાલીને કેવી રીતે પુનઃરચના કરવામાં આવશે. નવી શિક્ષણ નીતિની વિશેષતાઓને સરળ રીતે જાણો.
બોર્ડની પરીક્ષા માત્ર ધોરણ 12માં લેવામાં આવશે
અત્યાર સુધી શાળાઓમાં શિક્ષણની પેટર્ન અલગ હતી, જે નવી શિક્ષણ નીતિના અમલ પછી બદલાશે. અત્યાર સુધી 10મા અને 12માની બોર્ડની પરીક્ષાઓ પાસ કર્યા બાદ વિદ્યાર્થીઓ આગળના અભ્યાસ માટે કોલેજ જતા હતા. નવી શિક્ષણ નીતિમાં 10ની બોર્ડની પરીક્ષા નાબૂદ કરવામાં આવશે. એટલે કે 12મા ધોરણની બોર્ડની પરીક્ષાઓ સીધી લેવામાં આવશે. જો કે, પેટર્નમાં ફેરફારને કારણે હવે પરીક્ષાઓ સેમેસ્ટર મુજબ લેવામાં આવશે. શાળા શિક્ષણ 5+3+3+4 ફોર્મ્યુલા હેઠળ ભણાવવામાં આવશે.
1 વર્ષમાં MA ડિગ્રી
આ ઉપરાંત ધોરણ 5ના વિદ્યાર્થીઓને માત્ર માતૃભાષા, સ્થાનિક ભાષા અને રાષ્ટ્રભાષામાં જ ભણાવવામાં આવશે. બાકીના વિષયો ગૌણ રહેશે. એમફીલ નાબૂદ કરવામાં આવશે અને કોલેજની ડિગ્રી ઘટાડીને 4 વર્ષ કરવામાં આવશે. જો સરળ ભાષામાં સમજીએ તો આ ડિગ્રી 3 અને 4 વર્ષની મુદતની હશે, જેમાં ગ્રેજ્યુએશનના પ્રથમ વર્ષમાં પ્રમાણપત્ર, બીજા વર્ષે ડિપ્લોમા અને ત્રીજા વર્ષે ડિગ્રી આપવામાં આવશે.
આમાં એક ટ્વિસ્ટ એ છે કે જે વિદ્યાર્થીઓ ઉચ્ચ શિક્ષણ લેવા માંગતા નથી તેમને 3 વર્ષની ડિગ્રી આપવામાં આવશે. ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવતા વિદ્યાર્થીઓ માટે, તેમની ડિગ્રી 4 વર્ષ સુધી ચાલશે. 4-વર્ષની ડિગ્રી કરનારા વિદ્યાર્થીઓ માટે એક ફાયદો એ થશે કે તેઓ માત્ર એક વર્ષમાં એમએની ડિગ્રી મેળવી શકશે. આ પછી તમે સીધા PHD માટે અરજી કરી શકો છો.
એક સાથે બે કોર્સ કરી શકશે
હાલમાં, એક સમયે માત્ર એક જ કોર્સ પૂર્ણ કરી શકાય છે. જો તમે એક સાથે બે કોર્સ કરી રહ્યા હોવ તો તેમાંથી એક અમાન્ય બની જાય છે. પરંતુ નવી નીતિ બાદ વિદ્યાર્થીઓ એક સાથે બે કોર્સમાં પ્રવેશ મેળવી શકશે. આ કરવાની રીત એ હશે કે બીજો કોર્સ કરવા માટે તમારે પ્રથમ કોર્સમાં થોડો સમય વિક્ષેપ કરવો પડશે. વધુમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ઉચ્ચ શિક્ષણમાં ગ્રોસ એનરોલમેન્ટ રેશિયો 2035 સુધીમાં 50 ટકા સુધી પહોંચી જશે.
બીજા કયા ફેરફારો?
આ ફેરફારો ઉપરાંત ઉચ્ચ શિક્ષણમાં પણ ઘણા સુધારા કરવામાં આવ્યા છે. જેમાં ક્રમાંકિત શૈક્ષણિક, વહીવટી અને નાણાકીય સ્વાયત્તતા છે. સાથે જ પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં પણ ઈ-કોર્સ ચલાવવામાં આવશે. આ ઉપરાંત વર્ચ્યુઅલ લેબ પણ બનાવવામાં આવશે અને નેશનલ એજ્યુકેશનલ સાયન્ટિફિક ફોરમ (NETF) પણ શરૂ કરવામાં આવશે. તમને જણાવી દઈએ કે આ નિયમો દેશની તમામ કોલેજો પર લાગુ થશે.
