મહારાષ્ટ્રમાં એપ્રિલ 2019 પહેલા નોંધાયેલા બે કરોડથી વધુ વાહનોને તેમના માલિકો પર દંડ ટાળવા માટે આગામી ચાર મહિનામાં ઉચ્ચ સુરક્ષા નોંધણી પ્લેટ (HSRP) સ્થાપિત કરવી પડશે. જો કે, કેટલાક નિવૃત્ત આરટીઓ અધિકારીઓનું કહેવું છે કે યુનિક આઇડેન્ટિફિકેશન નંબર અને પૂર્વવ્યાખ્યાયિત સુરક્ષા સુવિધાઓ સાથે નંબર પ્લેટ લગાવવાની નિયત સમય મર્યાદા અવ્યવહારુ છે.
મહારાષ્ટ્રમાં એપ્રિલ 2019 પહેલા નોંધાયેલા બે કરોડથી વધુ વાહનોને તેમના માલિકો પર દંડ ટાળવા માટે આગામી ચાર મહિનામાં ઉચ્ચ સુરક્ષા નોંધણી પ્લેટ (HSRP) સ્થાપિત કરવી પડશે.
મહારાષ્ટ્ર ટ્રાન્સપોર્ટ કમિશનરની ઓફિસે વાહનોમાં HSRP લગાવવાની અંતિમ તારીખ 31 માર્ચ, 2025 નક્કી કરી છે. અને લાંબી ટેન્ડર પ્રક્રિયા બાદ આ કામ પૂર્ણ કરવા માટે ત્રણ એજન્સીની નિમણૂક કરવામાં આવી છે.
દેવેન્દ્ર ફડણવીસની આગેવાની હેઠળની નવી મહારાષ્ટ્ર સરકારના શપથ ગ્રહણના એક દિવસ પહેલા, અધિકારીઓએ બુધવારે નવી નોંધણી પ્લેટો માટે માનક ઓપરેટિંગ પ્રક્રિયા (SOP) જારી કરી હતી.
વાહન ચોરીને રોકવા અને વાહન ઓળખ ચિહ્નોમાં એકરૂપતા લાવવા માટે, મહારાષ્ટ્રમાં એપ્રિલ 2019 પહેલા નોંધાયેલા વાહનો માટે આ નંબર પ્લેટ ફરજિયાત બનાવવામાં આવી હતી. અને તેમને સ્થાપિત કરવાની જવાબદારી ઉત્પાદકો પર હતી.
HSRP શું છે?
દુર્લભ એલ્યુમિનિયમ એલોયમાંથી બનાવેલ, HSRP માં રેટ્રો-રિફ્લેક્ટિવ ફિલ્મ છે. જેમાં વેરિફિકેશન માર્ક ‘ભારત’, ક્રોમિયમ આધારિત અશોક ચક્ર હોલોગ્રામ, વાદળી રંગમાં હોટ-સ્ટેમ્પવાળા IND અક્ષરો અને અનન્ય સીરીયલ નંબરનું 10-અંકનું લેસર-બ્રાન્ડિંગ છે. આ સિક્યોરિટી ફીચર્સને કારણે તેની સાથે છેડછાડ કરી શકાતી નથી.
SOP જણાવે છે કે, “31 માર્ચ, 2025 સુધીમાં HSRP અને ત્રીજા રજિસ્ટ્રેશન માર્ક સ્ટીકરને ઇન્સ્ટોલ કરવાની જવાબદારી વાહન માલિકની છે.”
એન્ફોર્સમેન્ટ ઓથોરિટીઓ (પ્રાદેશિક પરિવહન કચેરીઓ અને પોલીસ)ને માર્ચ 2025ની સમયમર્યાદાની સમાપ્તિ પછી મોટર વાહન અધિનિયમ, 1988ની કલમ 177 હેઠળ પાલન ન કરવા બદલ કાનૂની પગલાં લેવા અને દંડ લાદવા માટે અધિકૃત કરવામાં આવ્યા છે.
HSRP ઇન્સ્ટોલ કરવાની કિંમત
HSRP વસૂલવાનો દર ટુ-વ્હીલર અને ટ્રેક્ટર માટે રૂ. 450, થ્રી-વ્હીલર માટે રૂ. 500 અને ફોર-વ્હીલર (કાર, ટ્રક, બસ અને અન્ય વાહનો સહિત) માટે રૂ. 745 છે. જેમાં GSTનો સમાવેશ થતો નથી.
ટ્રાન્સપોર્ટ કમિશનરની ઓફિસે મહારાષ્ટ્રના ત્રણ વિસ્તારોમાં નવી રજીસ્ટ્રેશન પ્લેટ લગાવવાના કામ માટે રોઝમેર્ટા સેફ્ટી સિસ્ટમ્સ લિમિટેડ, રિયલ મેઝોન ઈન્ડિયા લિમિટેડ અને FTA HSRP સોલ્યુશન્સ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ – ત્રણ એજન્સીઓની નિમણૂક કરી છે.
એસઓપી જણાવે છે કે રોઝમેર્ટા ઝોન 1 (12 આરટીઓ કચેરીઓ), રીઅલ મેઝોન ઝોન 2 (16 આરટીઓ કચેરીઓ) અને FTA ઝોન 3 (27 આરટીઓ કચેરીઓ)નું સંચાલન કરશે.
જો કે, માર્ગદર્શિકામાં કોઈ ચોક્કસ તારીખનો ઉલ્લેખ નથી કે જ્યાંથી એજન્સીઓ નંબર પ્લેટ લગાવવાનું શરૂ કરશે.
સમય મર્યાદા પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા
કેટલાક નિવૃત્ત આરટીઓ અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે અનન્ય ઓળખ નંબરો અને પૂર્વનિર્ધારિત સુરક્ષા સુવિધાઓ સાથે નંબર પ્લેટ સ્થાપિત કરવા માટે નિર્ધારિત સમય મર્યાદા અવ્યવહારુ છે.
“મહારાષ્ટ્ર ટ્રાન્સપોર્ટ કમિશનરે જૂના વાહનો પર HSRP લાદવાની એક હાસ્યાસ્પદ અને અવ્યવહારુ સમયમર્યાદા નક્કી કરી છે. RTOએ 5-7 લાખ ઓટો અને ટેક્સીઓના ઈ-મીટરને ફરીથી માપવા પડશે,” મહારાષ્ટ્ર મોટર વાહન વિભાગના એક નિવૃત્ત અધિકારીએ જણાવ્યું હતું તે કરવા માટે છ મહિના કરતાં ઓછા સમયમાં ત્રણ એજન્સીઓ માટે બે કરોડથી વધુ વાહનો પર HSRP લગાવવું કેવી રીતે શક્ય છે?”
નિયમો અનુસાર, વાહનોના આગળ અને પાછળના ભાગમાં HSRP લગાવવામાં આવે છે. મોટર વાહન અધિનિયમના નિયમ 50 માં સૂચવ્યા મુજબ વાહનની વિન્ડસ્ક્રીન પર ત્રીજું નોંધણી ચિહ્ન સ્ટીકર પણ મૂકવામાં આવે છે. 1 એપ્રિલ, 2019 સુધીમાં નોંધાયેલા નવા વાહનો માટે HSRP પહેલેથી જ ફરજિયાત બનાવવામાં આવ્યું છે અને તેમના ફિટમેન્ટની જવાબદારી ઉત્પાદકોની છે.
કેટલા વાહનો પર HSRP લગાવી?
ઓગસ્ટ 2023 માં, મહારાષ્ટ્ર સરકારે 1 એપ્રિલ, 2019 પહેલા નોંધાયેલા બે કરોડથી વધુ વાહનો પર HSRP લાદવા માટે ટેન્ડરો આમંત્રિત કર્યા હતા.
HSRP ટેન્ડર દસ્તાવેજો અનુસાર, મહારાષ્ટ્રમાં 2008 થી 2019 વચ્ચે 1.62 કરોડ ટુ-વ્હીલર અને 33 લાખ ફોર-વ્હીલર સહિત લગભગ 2.10 કરોડ વાહનો નોંધાયા હતા.
દરેક એજન્સીએ તેમના સંબંધિત ઝોનમાં વાહન નંબરના આધારે HSRP એમ્બોસિંગ અને ઇન્સ્ટોલેશન કેન્દ્રો સ્થાપવાના રહેશે. તેઓ એપોઇન્ટમેન્ટ, પેમેન્ટ અને ફરિયાદ નિવારણ માટે સોફ્ટવેર અથવા એપ્લિકેશન પણ બનાવશે.
SOP મુજબ, વાહન માલિકોએ HSRP ઇન્સ્ટોલ કરવા માટે ઓછામાં ઓછા બે દિવસ અગાઉ એપોઇન્ટમેન્ટ બુક કરવી પડશે. અને એજન્સીઓએ તે સમય સુધી HSRP પ્લેટ તૈયાર રાખવાની રહેશે.
એકવાર HSRP લાગુ થઈ જાય પછી, એજન્સીઓએ વેબ-આધારિત એપ્લિકેશન દ્વારા અનન્ય ખાતાવહી નંબર (ઓછામાં ઓછા 10 અંકો), વાહન નોંધણી નંબર અને ફોટો સહિત સ્થાપિત પ્લેટોની વિગતો અપડેટ કરવી પડશે.
