પાકિસ્તાનના ખૈબર પખ્તુનખ્વા પ્રાંતના કુર્રમ જિલ્લામાં લાંબા સમયથી ચાલી રહેલ સાંપ્રદાયિક તણાવ ફરી એકવાર હિંસામાં ફેરવાઈ ગયો છે. છેલ્લા ચાર દિવસમાં 70 થી વધુ લોકોના મોત થયા છે. આ વિસ્તાર અફઘાનિસ્તાનની સરહદને અડીને આવેલો છે અને સુંદર પહાડી વિસ્તારો માટે જાણીતો છે. જુલાઈના અંતમાં શિયા અને સુન્ની જાતિઓ વચ્ચે જમીન વિવાદ હિંસક બન્યો હતો, જેમાં ઓછામાં ઓછા 46 લોકો માર્યા ગયા હતા. ત્યારબાદ વહીવટીતંત્રે મુસાફરી પર પ્રતિબંધો લાદ્યા અને સુરક્ષા કડક કરી, પરંતુ આ પગલાં આંતરીક હિંસા રોકવામાં નિષ્ફળ ગયા. છેલ્લા એક દાયકામાં અહીં એટલી બધી હત્યાઓ થઈ છે કે આ જિલ્લો કબ્રસ્તાન બની ગયો છે.
હિંસાની તાજેતરની ઘટનાઓ
12 ઓક્ટોબરે કાફલા પર થયેલા હુમલામાં 15 લોકો માર્યા ગયા હતા. આ પછી, અન્ય હુમલામાં 42 લોકો માર્યા ગયા. શનિવારે અન્ય એક હુમલામાં 32 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. સ્થાનિક શાંતિ સમિતિના સભ્ય અને આદિવાસી પરિષદ (જિરગા)ના સભ્ય મહમૂદ અલી જાને જણાવ્યું હતું કે લોકોને છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી આ વિસ્તારમાં માત્ર કાફલામાં જ મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. 12 ઓક્ટોબરની ઘટના બાદ રસ્તાઓ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ ગયા હતા. નવેમ્બરની શરૂઆતમાં, હજારો લોકો પારાચિનારમાં “શાંતિ કૂચ” માટે એકઠા થયા હતા અને સરકાર પાસે 8 લાખ લોકોના જિલ્લામાં સુરક્ષા વધારવાની માંગણી કરી હતી. આ જિલ્લાની 45% થી વધુ વસ્તી શિયા સમુદાયમાંથી આવે છે.
પરિસ્થિતિને નિયંત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે
અલ-જઝીરા અનુસાર, કુર્રમના ડેપ્યુટી કમિશનર જાવેદુલ્લા મહેસુદે કહ્યું કે વહીવટીતંત્રે અઠવાડિયામાં ચાર દિવસ કાફલા દ્વારા મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપી છે. “અમે શિયા અને સુન્ની જૂથો માટે સાથે મુસાફરી કરવાની વ્યવસ્થા કરી છે અને આશા છે કે પરિસ્થિતિ જલ્દી સુધરશે,” તેમણે કહ્યું. મહેસુદે એ પણ ખાતરી આપી હતી કે જિલ્લામાં દવાઓ, ખાદ્યપદાર્થો અને અન્ય આવશ્યક ચીજવસ્તુઓનો પુરવઠો ચાલુ છે.
સાંપ્રદાયિક હિંસાનો ઇતિહાસ
કુર્રમમાં શિયા અને સુન્ની સમુદાયો વચ્ચે તણાવનો લાંબો ઇતિહાસ છે. તાજેતરના દાયકાઓમાં, અફઘાનિસ્તાનના ખોસ્ટ, પક્તિયા અને નાંગરહાર પ્રાંતને અડીને આવેલો આ પર્વતીય વિસ્તાર સશસ્ત્ર જૂથો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બન્યો છે. 2007 અને 2011 વચ્ચે અહીં સૌથી ઘાતક હિંસા થઈ હતી, જેમાં 2,000થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા. આ ક્ષેત્ર પાકિસ્તાન તાલિબાન (TTP) અને ISIS જેવા આતંકવાદી જૂથો દ્વારા હુમલાનું લક્ષ્ય પણ રહ્યું છે, જેઓ શિયા સમુદાય વિરુદ્ધ હિંસા માટે કુખ્યાત છે. જુલાઈની હિંસા બાદ, 2 ઓગસ્ટના રોજ આંતર-આદિજાતિ યુદ્ધવિરામ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ સપ્ટેમ્બરના અંતમાં આ પ્રદેશમાં ફરી હિંસા ફાટી નીકળી હતી, જ્યારે ઓછામાં ઓછા 25 લોકો માર્યા ગયા હતા.
સરકારની ભૂમિકા પર સવાલ
સ્થાનિક લોકોનું કહેવું છે કે પાકિસ્તાનની શાહબાદ શરીફ સરકાર હાથ જોડીને આ શો જોઈ રહી છે. નેશનલ ડેમોક્રેટિક મૂવમેન્ટ (NDM)ના વડા અને પૂર્વ સાંસદ મોહસિન દાવરે સરકારના ઈરાદાઓ પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. તેમણે કહ્યું, “એવું લાગે છે કે સરકાર જાણી જોઈને પ્રદેશને અરાજકતામાં રાખવા માંગે છે. હત્યાઓ દ્વારા હત્યાનો બદલો લેવામાં આવે છે અને તે હિંસાનું ચક્ર બની જાય છે.” પ્રશાસન અને શાંતિ સમિતિ દ્વારા પરિસ્થિતિને કાબૂમાં લેવાના પ્રયાસો ચાલુ છે, પરંતુ હિંસાના આ ચક્રનો અંત ક્યારે આવશે તે અંગે સવાલો ઉઠી રહ્યા છે.
