Kotak Mahindra Bank :કોટક મહિન્દ્રા બેંક પર આરબીઆઈ દ્વારા લેવામાં આવેલ કાર્યવાહી આ ખાનગી ક્ષેત્રની બેંક માટે મોટો ફટકો છે. આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર કોટક બેંકની આઈટી સિસ્ટમમાં ગંભીર ખામીઓ જોવા મળી હતી. આ અંગે બેંક પાસેથી જવાબ પણ માંગવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ સતત બે વર્ષ સુધી નિયમનકારી માર્ગદર્શિકાની અવગણના કરવામાં આવી હતી. તેના
બાદમાં આ કડક પગલું ભરવું પડ્યું હતું.
આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, કોટક મહિન્દ્રા બેંક જે રીતે તેની આઈટી સિસ્ટમનું સંચાલન કરે છે અને ડેટા સુરક્ષિત કરે છે તેમાં ઘણી ગંભીર ખામીઓ જોવા મળી હતી. આ મામલે રિઝર્વ બેંકે વર્ષ 2022 અને 2023માં બેંકનું આઈટી ઓડિટ પણ કરાવ્યું હતું, જેમાં આ ખામીઓને સમયસર અને યોગ્ય રીતે નિપટવા સૂચના આપવામાં આવી હતી પરંતુ સતત બે વર્ષ સુધી બેંક આમાં નિષ્ફળ રહી.
ખાસ શક્તિનો ઉપયોગ કર્યો
આ પછી આરબીઆઈએ બેંકિંગ રેગ્યુલેટરી એક્ટ 1949ની કલમ 35A હેઠળ પોતાની સત્તાનો ઉપયોગ કર્યો અને કોટક મહિન્દ્રા બેંક વિરુદ્ધ આ કાર્યવાહી કરી. સેન્ટ્રલ બેંકે જણાવ્યું હતું કે અન્ય કોઈપણ નિયમનકારી, સુપરવાઇઝરી અથવા અમલીકરણ કાર્યવાહીથી પ્રભાવિત થયા વિના પગલાં લેવામાં આવ્યા હતા. રિઝર્વ બેંક કોઈપણ બેંક સામે આ કાર્યવાહી કરી શકે છે.
બેંકનું ઓડિટ કરાવવાનું રહેશે
આરબીઆઈની પૂર્વ મંજૂરી સાથે બેંક દ્વારા હાથ ધરવામાં આવનાર વ્યાપક બાહ્ય ઓડિટ પૂર્ણ થયા પછી આ પ્રતિબંધોની સમીક્ષા કરવામાં આવશે. એક્સટર્નલ ઓડિટ તેમજ આરબીઆઈ ઈન્સ્પેક્શનમાં કરવામાં આવેલા અવલોકનોમાં દર્શાવવામાં આવેલી ખામીઓને પણ રિઝર્વ બેંકના સંતોષ માટે સુધારવામાં આવશે.
વર્તમાન ગ્રાહકો પર કોઈ અસર નહીં
આરબીઆઈના આ પગલાથી બેંકના વર્તમાન ગ્રાહકો પર કોઈ અસર નહીં થાય અને તેઓ પહેલાની જેમ તમામ સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરી શકશે. બેંકની સત્તાવાર વેબસાઇટ અનુસાર, તેની દેશભરમાં 1780 થી વધુ શાખાઓ છે અને 2023 સુધીમાં કુલ 4.12 કરોડ ગ્રાહકો હશે. તે જ સમયે, દેશના કુલ ક્રેડિટ કાર્ડ માર્કેટમાં બેંકનો હિસ્સો લગભગ ચાર ટકા છે. દેશભરમાં બેંકના 49 લાખથી વધુ ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. તે જ સમયે, 28 લાખથી વધુ ડેબિટ કાર્ડ સક્રિય છે.
તમને જણાવી દઈએ કે કોટક મહિન્દ્રા ફાઈનાન્સને વર્ષ 2003માં બેંકિંગ લાઇસન્સ મળ્યું હતું અને તે NBFC થી બેંકમાં કન્વર્ટ થનારી પ્રથમ નાણાકીય એકમ હતી.
HDFC સહિત અનેક નાણાકીય સંસ્થાઓ પર કડકાઈ
ડિસેમ્બર 2020 માં, સેન્ટ્રલ બેંકે ખાનગી ક્ષેત્રની સૌથી મોટી બેંક HDFC પર પણ નવા કાર્ડ જારી કરવા અને નવી ડિજિટલ પહેલ શરૂ કરવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. જોકે, માર્ચ 2022માં આ પ્રતિબંધ હટાવી લેવામાં આવ્યો હતો. તે જ સમયે, આ વર્ષે, આરબીઆઈએ નિયમોના ઉલ્લંઘન માટે પેટીએમના બેંકિંગ યુનિટ પેટીએમ પેમેન્ટ્સ બેંક, ગોલ્ડ લોન આપતી કંપની IIFL અને ફાઇનાન્સ કંપની જેએમ ફાઇનાન્સિયલ પર પણ વિવિધ નિયંત્રણો લાદ્યા હતા.
ઘણી બેંકો પર દંડ
નવેમ્બર 2023 માં, એક્સિસ બેંક પર ગ્રાહક સુવિધાઓ અને લોન વસૂલાતમાં આરબીઆઈના નિયમોનું પાલન ન કરવા બદલ 90.92 લાખ રૂપિયાનો દંડ લાદવામાં આવ્યો હતો. તે જ સમયે, બજાજ ફાઇનાન્સ જેવી મોટી એનબીએફસીને તેની બે સેવાઓ ઇકોમ અને ઇન્સ્ટા ઇએમઆઇ કાર્ડ બંધ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. આ સિવાય છેલ્લા છ મહિનામાં આરબીઆઈએ ઘણી કો-ઓપરેટિવ બેંકો પર દંડ પણ લગાવ્યો છે.
સહકારી અને NBFC બેંકો પર વધુ ફોકસ
નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આરબીઆઈ દ્વારા સહકારી બેંકો અને નોન બેંકિંગ ફાઈનાન્સિયલ કંપનીઓ (એનબીએફસી) સામે મહત્તમ કાર્યવાહી જોવામાં આવી રહી છે. આનો અર્થ એ થયો કે નાણાકીય સંસ્થાઓની આ બંને શ્રેણીઓ હજુ સુધી આરબીઆઈના નિયમોનું પાલન કરવા માટે બહુ ગંભીર નથી. નવેમ્બર 2023 માં, RBI એ બે NBFC ને બંધ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.
