Gujarat High Court: મુન્દ્રા તાલુકાના નવીનાલ ગામમાં ગોચર જમીનની ફાળવણી અંગેના 13 વર્ષથી ચાલી રહેલા વિવાદ પર ગુજરાત હાઈકોર્ટે રાજ્ય સરકારને નિર્દેશ જારી કર્યા છે. હાઈકોર્ટે રાજ્ય સરકારને અદાણી પોર્ટ એન્ડ SEZ લિમિટેડ (APSEZL) પાસેથી જમીન પાછી લેવાનો નિર્ણય પૂર્ણ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.
વાસ્તવમાં આ મામલો 2011માં પ્રકાશમાં આવ્યો હતો. નવીનાલના ગ્રામજનોએ 2005માં મુન્દ્રા પોર્ટ અને SEZ લિમિટેડ (હવે APSEZ લિમિટેડ)ને 231 એકર ગોચર જમીનની ફાળવણીને PIL મારફતે પડકારી હતી. ગ્રામજનો તરફથી હાજર રહેલા એડવોકેટ આનંદ યાજ્ઞિકે દલીલ કરી હતી કે આ ફાળવણીને કારણે તેમના પશુઓ માટે ચારાની જમીનની અછત ઊભી થઈ હતી.
ગ્રામજનોએ દલીલ કરી હતી કે APSEZLને 276 એકર જમીનમાંથી 231 એકર જમીન ફાળવવાના રાજ્ય સરકારના નિર્ણયને પગલે ચરાઈ જમીનની ગંભીર અછત છે. ગામમાં હવે ગોચર માટે માત્ર 45 એકર જમીન બચી છે, જે ગામના પશુઓના પ્રમાણ સાથે મેળ ખાતી નથી. ગ્રામજનોએ વધુમાં દલીલ કરી હતી કે આ ફાળવણી ગેરકાયદેસર હતી કારણ કે ગામમાં પહેલેથી જ ચરાઈ જમીનની અછત હતી. રાજ્ય સરકારના પોતાના ઠરાવ મુજબ, ગોચર જમીનના વધારાના જથ્થા વિના ઔદ્યોગિક હેતુ માટે જમીન ફાળવી શકાતી નથી. આ જમીનનું ખાનગીકરણ કરી શકાતું નથી કારણ કે તે સામુદાયિક સંસાધન છે.
ગ્રામજનોને વધારાની જમીન ફાળવવાના રાજ્યના વચનના આધારે પીઆઈએલ 2014 માં પતાવટ કરવામાં આવી હતી. પરંતુ 2015 માં, રાજ્ય સરકાર દ્વારા ઓછી ઉપલબ્ધ જમીનને ટાંકીને સમીક્ષા અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. તિરસ્કારની કાર્યવાહી સહિત અનેક સુનાવણી બાદ શુક્રવારે આ મામલે મહત્વની સૂચનાઓ બહાર આવી હતી.
મહેસૂલ વિભાગના અધિક મુખ્ય સચિવ અને કચ્છના જિલ્લા કલેક્ટર મનોજ કુમાર દાસે શુક્રવારે એક એફિડેવિટ દાખલ કરીને જણાવ્યું હતું કે 4 જુલાઈ, 2024ના રોજ રાજ્ય સરકારે APSEZ લિમિટેડ પાસેથી નવીનાલ ગામ માટે ગોચરની જમીન પાછી લેવાની દરખાસ્તને મંજૂરી આપી છે.
ચીફ જસ્ટિસ સુનીતા અગ્રવાલ અને જસ્ટિસ પ્રણવ ત્રિવેદીની બેન્ચે આ સોગંદનામાની સમીક્ષા કર્યા બાદ રાજ્ય સરકારને તેના પોતાના ઠરાવને ઝડપથી અમલમાં મૂકવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. કોર્ટે આ અમલીકરણની પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે 26 જુલાઈ 2024 સુધી કાર્યવાહી મુલતવી રાખી છે.
જોકે, APSEZLનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા વરિષ્ઠ વકીલ મિહિર ઠાકોરે કોર્ટના નિર્દેશો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે દલીલ કરી હતી કે રાજ્ય સરકાર લગભગ બે દાયકા પહેલા APSEZLને ફાળવવામાં આવેલી જમીન પર ફરીથી દાવો કરી શકતી નથી. આવી સૂચનાઓ કંપનીના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરશે. આના પર કોર્ટે APSEZ લિમિટેડને કહ્યું કે જો તે સરકારના નિર્ણયને પડકારવા માંગે છે તો અલગથી અરજી દાખલ કરે.
