Reserve Bank of India : ભારતમાં ઘણા વિદ્યાર્થીઓ તેમના સપનાને પાંખો આપવા માટે એજ્યુકેશન લોનની મદદ લે છે. તેમાં ખાસ કરીને એવા વિદ્યાર્થીઓનો સમાવેશ થાય છે જેઓ ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે વિદેશ જવા માગે છે. ઘણા વિદ્યાર્થીઓને વિદેશમાં અભ્યાસ કર્યા પછી તેમની પસંદગીની નોકરી મળે છે અને તેમના સપના પૂરા થાય છે. પરંતુ, ઘણા એવા છે જેમને વિદેશી ડિગ્રી હોવા છતાં સારી નોકરી મળતી નથી. આવી સ્થિતિમાં તેમના માટે તેમની મોટી એજ્યુકેશન લોનની ચુકવણી કરવી ખૂબ જ મુશ્કેલ બની જાય છે.
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ના ડેટા દર્શાવે છે કે એજ્યુકેશન લોનની NPA (નોન-પર્ફોર્મિંગ એસેટ) ખૂબ ઊંચી થઈ ગઈ છે. આનો અર્થ એ થયો કે એજ્યુકેશન લોન લેનારા ઘણા વિદ્યાર્થીઓ લોનની ચુકવણી કરી શકતા નથી. ક્રેડિટ કાર્ડને સૌથી જોખમી લોન માનવામાં આવે છે કારણ કે તેમાં કોઈ ગેરંટી નથી. પરંતુ, એજ્યુકેશન લોનની એનપીએ ક્રેડિટ કાર્ડ લોન કરતાં બમણી અને હાઉસિંગ લોન કરતાં ત્રણ ગણી વધારે છે. પર્સનલ લોનની વાત કરીએ તો એજ્યુકેશન લોનમાં સૌથી વધુ NPA એટલે કે 3.6 ટકા છે.
વિદેશમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓ ક્યાં છે?
નેશનલ ફાઉન્ડેશન ફોર અમેરિકન પોલિસી (NFAP) ના ડેટા દર્શાવે છે કે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ માટે કેનેડાને વધુ પ્રાધાન્ય આપી રહ્યા છે. છેલ્લા બે દાયકામાં કેનેડાની યુનિવર્સિટીઓમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની નોંધણી 5,800 ટકાથી વધુ વધી છે. તે જ સમયે, અમેરિકા માટે 2000 અને 2021 વચ્ચે આ વધારો માત્ર 45 ટકા હતો. આ બાબત પણ આશ્ચર્યજનક છે કારણ કે જો આપણે વિશ્વની ટોચની 20 પ્રતિષ્ઠિત યુનિવર્સિટીઓની વાત કરીએ તો તેમાંથી 7 અમેરિકાની છે. કેનેડા આ યાદીમાં આવી અસર કરવામાં નિષ્ફળ રહ્યું.
આ બે દેશો ઉપરાંત, ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ ન્યુઝીલેન્ડ અને ઓસ્ટ્રેલિયાની યુનિવર્સિટીઓમાં પણ અભ્યાસ કરવાનું પસંદ કરે છે. મેડિકલ સ્ટુડન્ટ્સની વાત કરીએ તો તેમના માટે ચીન પણ સારો વિકલ્પ છે, જ્યાં ફી સસ્તી છે અને એડમિશન પણ સરળ છે.
નોકરીમાં સમસ્યા ક્યાં છે?
2023માં ભારતમાંથી 13 લાખથી વધુ વિદ્યાર્થીઓ અમેરિકા, બ્રિટન, કેનેડા અને ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા દેશોમાં ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે ગયા હતા. જો આપણે વિશ્વભરના કુલ વિદેશી વિદ્યાર્થીઓના આંકડા જોઈએ તો તેમાં ભારતીય વિદ્યાર્થીઓનો હિસ્સો સૌથી વધુ છે, લગભગ 19 ટકા. આ વર્ષે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓએ વિદેશમાં અભ્યાસ કરવા માટે લગભગ 5 હજાર કરોડ રૂપિયા ખર્ચ્યા છે. આવતા વર્ષ એટલે કે 2025 સુધીમાં આ રકમ વધીને 6 હજાર કરોડ રૂપિયા થઈ શકે છે.
જો કે, શિક્ષણ નિષ્ણાતો કહે છે કે જે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ STEM એટલે કે વિજ્ઞાન, ટેક્નોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને ગણિતનો અભ્યાસ કરતા નથી તેઓને નોકરી મેળવવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તેઓએ એજ્યુકેશન લોન લીધી હોય, તો તેમની સમસ્યાઓ નોંધપાત્ર રીતે વધી જાય છે. તેથી જ શિક્ષણ નિષ્ણાતો એવું સૂચન કરી રહ્યા છે કે STEM બહારના અભ્યાસને હવે પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ નહીં, કારણ કે અન્ય કેટેગરીના વિદ્યાર્થીઓને વર્ક પરમિટ નહીં મળે અને તેમને પાછા ફરવાની ફરજ પડશે.
