હિન્દુ ધર્મમાં, એકાદશીનું વ્રત ખૂબ જ પવિત્ર અને ખાસ માનવામાં આવે છે. વર્ષમાં ૨૪ એકાદશીના વ્રત હોય છે. દરેક એકાદશીનું પોતાનું મહત્વ હોય છે. એકાદશીનું વ્રત વિશ્વના રક્ષક શ્રી હરિ વિષ્ણુને સમર્પિત છે. ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા અને એકાદશીનું વ્રત કરવાથી ઘરમાં સુખ અને સમૃદ્ધિ આવે છે. પાપોનો નાશ થાય છે. આ સાથે, મોક્ષ પણ પ્રાપ્ત થાય છે. એકાદશી દેવી કોણ છે, જેના નામ પરથી આ વ્રત રાખવામાં આવ્યું છે? તેમના જન્મની વાર્તા શું છે? ચાલો આ બધા વિશે વિગતવાર જણાવીએ.
પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર…
પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, એકાદશી દેવીનો જન્મ થયો હતો અથવા આપણે કહી શકીએ કે તે શ્રી હરિ વિષ્ણુના શરીરમાંથી ઉદ્ભવી હતી. એકાદશી દેવી ભગવાન હરિનો એક અંશ છે. ખરેખર, સતયુગમાં મુર નામનો એક રાક્ષસ હતો. તેણે ઇન્દ્ર સહિત બધા દેવતાઓ પર વિજય મેળવ્યો. આ પછી દેવતાઓએ ભગવાન શિવ પાસે મદદ માંગી. પછી ભગવાન શિવે તેમને શ્રી હરિ પાસે જવા કહ્યું.
આ પછી દેવતાઓ ક્ષીરસાગરમાં શ્રી હરિ વિષ્ણુ પાસે પહોંચ્યા. શ્રી હરિ વિષ્ણુએ દેવતાઓની પ્રાર્થના સાંભળી. પછી ભગવાન વિષ્ણુ મુર નામના રાક્ષસનો વધ કરવા ચંદ્રાવતીપુરી ગયા. તેમણે ચંદ્રાવતીપુરીમાં અસંખ્ય રાક્ષસોનો વધ કર્યો. પછી ભગવાન બદ્રિકા આશ્રમની સિંહવતી ગુફામાં આરામ કરવા ગયા.
ભગવાન વિષ્ણુના શરીરમાંથી જન્મેલી છોકરી
જ્યારે મુરા રાક્ષસને સમાચાર મળ્યા કે ભગવાન વિષ્ણુ તેને મારવા આવી રહ્યા છે, ત્યારે તેણે ઊંઘમાં ભગવાન વિષ્ણુને મારવાનો પ્રયાસ કર્યો. મુર ભગવાનને મારવા માટે આગળ વધ્યો કે તરત જ તેના શરીરમાંથી એક છોકરીનો જન્મ થયો અને તેણે તે રાક્ષસને મારી નાખ્યો. મુર રાક્ષસનો અવાજ સાંભળીને શ્રી હરિ જાગી ગયા ત્યારે તે છોકરી તેમની સામે ઉભી હતી.
એકાદશી ઉપવાસ ક્યારે શરૂ થયો?
આ પછી ભગવાન વિષ્ણુએ છોકરીને પોતાના વિશે પૂછ્યું. આના પર છોકરીએ ભગવાનને કહ્યું કે તેનું નામ એકાદશી છે. તેણીએ ભગવાનને એમ પણ કહ્યું કે તેણીનો જન્મ ભગવાનના શરીરમાંથી થયો છે અને તેના આશીર્વાદથી તેણે મુર રાક્ષસનો વધ કર્યો છે. ભગવાન વિષ્ણુ આનાથી પ્રસન્ન થયા અને તેમણે કહ્યું કે દેવી, તમારો જન્મ માર્ગશીર્ષ કૃષ્ણ એકાદશીના દિવસે થયો હતો. તેથી, તમારી પૂજા ઉત્પન્ન એકાદશીના નામે કરવામાં આવશે. માન્યતાઓ અનુસાર, એકાદશી વ્રત ઉત્પન્ન એકાદશીના દિવસથી શરૂ થયું હતું.
